aurkituak: 62

• ahuntzaren gauerdiko eztula(k)

  Azalpena: baliorik gabekoa(k)

  Adibideak:

  —   ez da auntzaren gaberdiko estula.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: BALIOA

  Gazteleraz: la carabina de Ambrosio

• airean

  Azalpena: fite

  Adibideak:

  —   Aidian eraman zazute nere begiyen aurretik
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  —   Aidian juan biar izan du
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ARINTASUNA

• aitaren (eta) semearen!

  Adibideak:

  —   aitaren ta semiaren...
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (inongo) aldiak egin

  Azalpena: alde egin

  Adibideak:

  —   Azkar egin biar ditu emengo aldiyak
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: IHESA

• alpargaten lokarriekin ere hitz egin

  Azalpena: berritsua izan

  Adibideak:

  —   Nik guziyakin itzegiten diat; baita alpraketen lokarriyakin ere
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• antz(a) eman

  Azalpena: igarri

  Adibideak:

  —   Antz eman nion.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: IGARTZEA

• arraiepola

  Adibideak:

  —   ez dizu zuri iges egingo ez! Arraye pola!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• arraioz jositako

  Azalpena: madarikatu

  Adibideak:

  —   arrayoz jositako ume baldar, kaskall ori.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: MADARIKAZIOA

• astokirten

  Azalpena: ergel

  Adibideak:

  —   Asto kirten ori.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ERGELKERIA

• (inork) atzaparretan zenbat hatz dauzkan sudurrarekin zenbatu

  Azalpena: jipoitua izan

  Adibideak:

  —   Atzaparretan zenbat beatz dauzkatan sudurrarekin zenbatu biarko ditu
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• azolio

  Azalpena: ergel

  Adibideak:

  —   apurtu det axoliyo gatzil ori.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ERGELKERIA

  Gazteleraz: zampabollos

• bai zera!

  Azalpena: ironiaz, ezezkoa

  Adibideak:

  —   -aspertzeko're bada -Bai zera!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• bazterrak harrotu / inarrosi / nahasi / toreatu...

  Azalpena: jendea asaldarazi

  Adibideak:

  —   Baztarrak nastutzera zergatik etorri zeran berriz etxe onetara
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• begiz jota eduki

  Azalpena: bereizi, desiratu

  Adibideak:

  —   Nik goragoko andregaya billatu biar det. Eta begiz jua daukat. Sendagillearen alaba eskatzera nua
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• bejon (dei(n)ala, deizula, deiola...)

  Adibideak:

  —   -mutill, len baño're bastuago ago -1 berriz piñao- íBejondaikela!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (inoren) buruan ernion baino haize gehiago ibili

  Azalpena: zoroa izan

  Adibideak:

  —   Aizia? zuben buru ariñetan bai, Erniyo'n baño geyago
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• buruan gatz ukan

  Azalpena: azkarra izan

  Adibideak:

  —   Ez nuben uste zure buruban orrenbeste gatz egongo zanik
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: GAITASUNA

  Frantsesez: avoir du vif-argent dans les veines

• (inoren) buruan ilea besterik ez jaio

  Azalpena: ergela izan

  Adibideak:

  —   Orren buruban ez da jayotzen illia besterik eta
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ERGELKERIA

  Frantsesez: être bas de plafond

• deabruek naramatela

  Adibideak:

  —   deabruac naramatela, ni naiz etxe ontako nagusiya.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: que me lleven los diablos

• donostiarrari txoratu al den galdetu

  Azalpena: berez argi dagoenaz galdetu

  Adibideak:

  —   -Txoratu al zera gizona? Atxintxarri. -Donostiarrari galdetzen diozu ori?
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• egunean bi alkandora aldatu

  Azalpena: aberatsa izan

  Adibideak:

  —   alkandorari begiratu besterik ez dago, ez ditu ez egunian bi aldatzen
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ABERASTASUNA

• enplasto batekin atera

  Azalpena: arrazoi okerrak eman

  Adibideak:

  —   Enplasto onekin ateratzen al zera orain?
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: salir con una pata de banco

• erramienta txarra ez izan

  Azalpena: gaiztoa izan

  Adibideak:

  —   Ez da erremienta txarra!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (neurak, heureak, bereak...) eta bi

  Azalpena: egundokoak

  Adibideak:

  —   aitu biar dizkit orreatik beriak eta bi.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• euli mando

  Azalpena: ergel

  Adibideak:

  —   ez zatozela onera euli-mando ori.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• ezta (...) (ere)

  Azalpena: ez

  Adibideak:

  —   ezin onla geldituko naiz ni. Ezta...
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• feria egin

  Azalpena: oparia egin

  Adibideak:

  —   Feriya egitera
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• frakak ukan

  Azalpena: agintea ukan

  Adibideak:

  —   Etxe ontan brakak ere emaztiak dituela bazekiau-ta
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: AGINTEA

  Gazteleraz: llevar los pantalones

• fraskuelok baino gehiago jakin

  Azalpena: asko jakin

  Adibideak:

  —   Orrek prantzesez,... Fraskuelo'k baño geio zekik eta!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (inoren) gain

  Azalpena: (inoren) ardurapean

  Adibideak:

  —   zuben gain legatzen det.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: BALIAKETA

  Gazteleraz: a (mi, tu, su...) cargo

  Frantsesez: sur son compte

• gaitzerdi

  Azalpena: uste baino gaitz tipiago

  Adibideak:

  —   Ori gaitz-erdi iduritzen zait.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: mal menor

• hitza jan

  Azalpena: agindutakoa ez bete

  Adibideak:

  —   Ez zaitia orain arren alde atera, prejitzen jarri nazu-ta. Len artaratu eta orain bere itza jan. Milla deabru
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: AGINDUA

  Frantsesez: revenir sur sa parole

• (neure, heure, bere...) horretatik ez atera

  Azalpena: setatsua izan

  Adibideak:

  —   Bere ortatik ez da aterako
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: SETAKERIA

  Gazteleraz: no dar el brazo a torcer

• (inor) ikusteko ispilu atzeko aldea ere nahikoa izan

  Azalpena: itsusia izan

  Adibideak:

  —   Atso arren mokua ikusteko ixpillu-atzeko aldia're naikua dek
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• inondik inora (ez)

  Azalpena: inola (ez)

  Adibideak:

  —   Iñondik iñora nik ezin ulertu diat ba.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: EZETZA

  Gazteleraz: de ninguna manera

  Frantsesez: d'aucune manière

• korapiloa jarri

  Azalpena: arazoak sotu

  Adibideak:

  —   Jaxinto utzi, edo bestela osabaren dirubak galdu biar ¡A zer korapillua jarri didaten!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• kukurruku egin

  Azalpena: agindu

  Adibideak:

  —   Baña, azkenian, ire emaztiak kukurruku egin
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: AGINTEA

• labezomorroa baino itsusiagoa(k)

  Azalpena: itsusia(k)

  Adibideak:

  —   labezomorrua baño itxusiyagua da gero.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (ezer, inor) leku txarrean ez egon

  Azalpena: oker egon

  Adibideak:

  —   Ez nazakala nagon baño geyo zutu, eriyotz bat egiten ikusi nai ez banak. Hik? Ez ziok toki txarrian
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: EGOKIERA

• marimutil

  Azalpena: (emakume) gizon irudiko

  Adibideak:

  —   ta zu, berritsu, mari-mutille.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: marimacho

  Frantsesez: marie-garcons

• mazuztxori

  Azalpena: (emakume) dotore

  Adibideak:

  —   beti bezelako mazuztxori ta txirripixtiña.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• mila deabru

  Adibideak:

  —   sudur-zuluetan sartuko niokan nik antzairu ura. Milla deabru!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: ¡por todos los demonios!

• (inori) muturra barrengo aldera jira

  Azalpena: jo

  Adibideak:

  —   Muturra barrengo aldera jirako diyot
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (neure, heure, bere...) onetatik atera

  Azalpena: haserretu

  Adibideak:

  —   Nere onetatik atera nau
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: salirse de sus casillas

  Frantsesez: sortir de ses gonds

• padera baino itsusiagoa izan

  Azalpena: oso itsusia izan

  Adibideak:

  —   Padera baño itxusiyagoko neskatzak
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• pirpilin parpak jantzi

  Azalpena: apaindu

  Adibideak:

  —   Pirpilin parpak jazteko bai, ez langille guxuan amaiketakorik emateko!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• (ezeren) planta egin

  Azalpena: itx ura egin

  Adibideak:

  —   Egiñ diran planta!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• poto egin

  Azalpena: erratu

  Adibideak:

  —   Oraiñ bai poto egiñ detala
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ERRAKUNTZA / OKERTZEA

• soka-muturra

  Azalpena: idi sokadunaren entzierroa

  Adibideak:

  —   oil zer da au? Soka muturra?
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• sudurpeko logalea

  Azalpena: gosea

  Adibideak:

  —   Kaxo ganbara, sugur-peko logalia juan alzaik?
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: GOSEA

• tarratarak egin

  Azalpena: marmarrean ari

  Adibideak:

  —   Arrazoyarekin ta, tarratara ederrak egingo lizkiateke zenbait mingañek
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• tratalari txarra ez egon

  Azalpena: maltzurra izan

  Adibideak:

  —   Ez zaude tratalari txarra, giltxurriña!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: BIHURRIKERIA

• tximistak egiten

  Azalpena: fite

  Adibideak:

  —   tximistak egiten geo.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ARINTASUNA

  Gazteleraz: echando chispas

• txoriburu

  Azalpena: txolin

  Adibideak:

  —   txori-buruak!
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: ZENTZUA

  Gazteleraz: cabeza de chorlito

  Frantsesez: tête frêlée

• txorizoa harrapatu

  Azalpena: mozkortu

  Adibideak:

  —   Arratsa orduko amaikak arrapatuko du txorixua
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: MOZKORKERIA

  Gazteleraz: agarrarse una mona

  Frantsesez: prendre une cuite

• txoro flauta

  Azalpena: txatxu

  Adibideak:

  —   ¿zu bezelako txoro-flauta dala uste al dezu?
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: papamoscas

• urrez egindako zomorroa(k)

  Azalpena: aberatsa(k)

  Adibideak:

  —   - Baña zuk, zer dala uste dezu... zera... (ezin gogoratu naiz izenaz) Pilemon jaunaren semia? - Urres egindako xomorroren bat.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• utikan

  Adibideak:

  —   utikan-alproja alena
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• xaltaperiko

  Azalpena: txatxu

  Adibideak:

  —   nola xalta-periko orretzaz zaletu dan.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Kontzeptuak: EROMENA

  Gazteleraz: papamoscas

• xota hiltzeko adina kartarik ez eta (neure, heure, bere...) burua inon ezin kabitu

  Azalpena: arrazoirik gabe harro egon

  Adibideak:

  —   Xota iltzeko aña kartik ez eta alare beren burubak iñon kabitu ezin
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

• zer mila demonio

  Adibideak:

  —   ondo beaz, e? Ori biar deu, ori, Ze milla demonio.
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: ¡qué demonios!

• ziria(k) sartu

  Azalpena: trufatu

  Adibideak:

  —   Ta, Filemon akulumendi zar ori're, egon ixilixilik, ia ziriya sartzen ote zigun
  ALZAGA, T.
  Burruntziya, 1931.

  Gazteleraz: tomar el pelo

  Frantsesez: faire la barbe