- Aitorren hizkera
Azalpena: euskara
Adibideak:
eta galdetu diyo / Aitor-en izkeran
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- alafedetan!
Adibideak:
ez naiz gaizki egoten ala fedetan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: HARRIDURA
- aparejurik gabe arrantzan hasi
Azalpena: inuzentekeriaz jardun
Adibideak:
Itz ayek entzun eta segiran erantzun ziyon farantzan /aparejurik gabe arrekiñ asi zalako arrantzan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- astakirten
Azalpena: ergel
Adibideak:
askok agiyan deituko naute asta-kirtena.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- begirik ez apartatu
Azalpena: denbora osoan begira egon
Adibideak:
Etziyon apartatzen begirik berari kia ateratubaz gogotik pipari
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: no quitar ojo
Frantsesez: serrer la vis
- (inori) bizarra moztu
Azalpena: menderatu
Adibideak:
Chit ederki dakizu Joshe Joakiñ zarra, gaztiari pelotan moztutzen bizarra
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: GARAIPENA
- deabruz josia(k)
Azalpena: madarikatua(k)
Adibideak:
Zer egin dek Habanan diabruz josiya orrenbeste urtian.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- demonie patatas
Adibideak:
demonie patatas Periko ei orri etzigukan nai ziri charra sartu guri.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- ederra(k) nola berri onaren mandataria
Azalpena: eder
Adibideak:
gaba zegoan ederra, nola berri onaren mandatariya.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- ez bat eta ez beste
Azalpena: ezustean
Adibideak:
Usariyuen kontra artsalde batian ez bat eta ez beste galaya etxian non iñork uste gabe salan beriala sartu zayo jendia bisitan seukala.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: EZUSTEA
Gazteleraz: ni corto ni perezoso
Frantsesez: de but en blanc
- fandango txarra ez atera
Azalpena: irabazia lortu
Adibideak:
Pelota leku artan etzuben fandango charra atera
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: sacar tajada
- garizuma baino luzeagoa(k)
Azalpena: luzea(k)
Adibideak:
garizuma dan baña luziago anbat sermoi bat predikatzen ari zan apaiz bat.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: LUZETASUNA
Gazteleraz: más largo que la Cuaresma
Frantsesez: long comme un jour sans pain
- haizerik ez den urtean
Azalpena: inoiz ez
Adibideak:
noiz pasatuko nazu ba? noiz? Aizerik eztan urtean.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: la semana que no tenga viernes
Frantsesez: la semaine de quatre jeudis
- hitz batekoa(k) izan
Azalpena: agindutakoari eutsi
Adibideak:
Orregatikan esan lezake itza batekoa naizela
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: AGINDUA / IRITZIA
Gazteleraz: mantener lo dicho
Frantsesez: tenir sa parole
- hitz berean egon
Azalpena: norberaren iritzian finkatua egon
Adibideak:
Ilabete da beti ortan zaudela
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: ADOSTASUNA
- infernutik hona sartutako
Azalpena: gaizto
Adibideak:
etortzen zairak Chumba beltzaren semia infernutik onera sortu zan umia.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- ipitzik ez ikusi
Azalpena: batere ez ikusi
Adibideak:
Jarri ezkoreztik beraren onduan ipichikan ez da ikusten orduan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- jesus batean
Azalpena: fite
Adibideak:
nastutzen ditu aiñ da totela gauza guziyak Jesus batean.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: ARINTASUNA
Gazteleraz: en un santiamén
Frantsesez: en un tournemain
- kaka-barrikan sartzera (bidali)
Azalpena: solasa edo harremanak haserrez hautsi
Adibideak:
Eta azkenez egiten badit iñork farrikan / esango diyot: sartuko alaiz kaka barrikan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: mandar a la mierda
Frantsesez: envoyer au bain
- koplarik ez erabili
Azalpena: kuidadorik gabe ari
Adibideak:
Eta zergatikan errikuakiñ ere ez dezu egiten? ez degu orrenbeste kopla erabilten
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: no andarse con miramientos
- kornadu baten ajolarik ez ukan
Azalpena: ez arduratu
Adibideak:
Nere buruba maitatuko det beste gatikan ez det izango kornadu baten ajolarikan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: importar un bledo
- lehorreko arrantza
Azalpena: lapurreta
Adibideak:
Ayen eskubetara eroritzen zana, eskobakiñ bezela garbituba dana, laja ta juaten ziran zuloren batera, legorreko arrantza anche partitzera.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: LAPURRERIA
- lepoa busti
Azalpena: edan
Adibideak:
Au esanik aguro saltoka ta dantzan / lepua bustitzera sakristaba juantzan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: ZURRUTA
Frantsesez: se rincer la dalle
- lukainkatzar
Azalpena: ergel
Adibideak:
Ai lukainkatzarra!
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- masaileko bat enplastatu
Azalpena: masaileko bat eman
Adibideak:
Masalleko bat enplastatu ta lajako ote zaitudan
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
- parte gaiztoko
Azalpena: maltzur
Adibideak:
laister esango zuben ikusirik ala gizon urashe parte gaiztokua zala.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Kontzeptuak: GAIZTAKERIA
- putzu txikian ito
Azalpena: gutirekin larritu
Adibideak:
Itz guchi eta paga nazkizu gelditu gaitian kito / Andre Martina! ez deriyela putzu chikiyotan ito
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: ahogarse en un vaso de agua
Frantsesez: se noyer dans un verre d'eau
- txakur txiki
Azalpena: sos
Adibideak:
emango nizkitzuke pozikan bi chakur chiki juatiatikan.
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: perra chica
- txestua besteri eraman
Azalpena: lana besterentzat egin
Adibideak:
Au da gastatutzia alperrik chistua edo eramatia besteri chestua
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: trabajar para el inglés
Frantsesez: travailler pour le roi de Prusse
- ziria(k) sartu
Azalpena: trufatu
Adibideak:
Demonie patatas Periko ei orri, etzigukan nai ziri charra sartu guri
IRAOLA, B. (1841-1919)
Kontuchoak, 1886
Gazteleraz: tomar el pelo
Frantsesez: faire la barbe