- arren egin
Azalpena: eskatu
Adibideak:
Arren egin zion
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- atzo egositako babak baratzan aldatu
Azalpena: itxurarik gabeko gauzak egin
Adibideak:
ez jauna, ez. nere mari-joxepak atzo egositako babak zeuzkan lapikoan, eta aietxek baratzan aldatzen aritu naiz.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- bai zera!
Azalpena: ironiaz, ezezkoa
Adibideak:
baña... bai zera! ondo patxaran zeuden.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- burua lehengo lepotik ukan
Azalpena: iritziz edo ohituraz ez aldatu
Adibideak:
Baña gizona, zuk lengo lepotik orain ere burua
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: IRMOTASUNA
- edari gaiztoak galtzea (opa)
Azalpena: gorrotatu
Adibideak:
-Edari gazitoak galduko al au. -Onetik edan -erantzun zion Pernando'k
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- erdipurdiko
Azalpena: txar samar
Adibideak:
erdi puerdikoa bada, arpegi otza.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- erratza baino latzagoko
Azalpena: latz
Adibideak:
erratza baño latzagoko itzakin.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Gazteleraz: más basto que la lija
- hitzak puntuan hartu
Azalpena: hitzak edo esana zentzurik hertsienenean hartu
Adibideak:
itzen bat omen dago puntuan artua / kantu truke ez dala karga artua
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- hitzetik hortzera
Azalpena: tanpez, berehala
Adibideak:
itzetik ortzera alaxe erantzun zion.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: MAIZTASUNA
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- hor konpon!
Adibideak:
or konpon!
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- istilu gorria(k) ikusi
Azalpena: sufritu
Adibideak:
Ixtillu gorriak ikusi bearrian
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: SUFRIMENDUA
Gazteleraz: pasarlas moradas
Frantsesez: en voir des vertes et des pas mûres
- izerdi patsetan
Azalpena: izerditan
Adibideak:
ierdi-patsetan.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: AHALEGINA / NEKEA
Frantsesez: en nage
- jaramonik ez egin
Azalpena: ez arduratu, (ezertan, inori) arretarik ez ipini
Adibideak:
Ez ordia inork jaramonik egiten
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- jesus batean
Azalpena: fite
Adibideak:
baxo erdi bat Jesus batean ziplatu.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: ARINTASUNA
Gazteleraz: en un santiamén
Frantsesez: en un tournemain
- kantu truke
Azalpena: ordainik gabe
Adibideak:
eztala kantu-truka karga artua.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: DOAKOTASUNA
- (neure, heure, bere...) kasa
Azalpena: norberaren sortzez
Adibideak:
bere kasa itz egiñak.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Gazteleraz: de motu propio
Frantsesez: de son cru
- lepo gaineko lapikoa
Azalpena: burua
Adibideak:
gezurrak asmatzeko ere burua bear dik, bura; ez ik or lepo-gañean daukaken lapiko zar ori.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- nondik edo handik
Azalpena: nonbaitetik
Adibideak:
Pernando'k ere nondik edo andik bi duro eder bereganatu zituan.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
- ongi jaioa(k) egon
Azalpena: ondorio onik ez espero
Adibideak:
Etxean egur bearrian baziran, ondo jaioak zeuden
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Gazteleraz: estar apañado
- otsoak jatea (opa)
Azalpena: gorrotatu
Adibideak:
Aspertuta, "otsoak jango al au" esanaz, ardia bilatzeari utzi ta lotaratu zan
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- (inori) prenda hartu
Azalpena: erantzukizunak eskatu
Adibideak:
prenda artzen dirazu alkandorarena / bai dakit ez derala emen dan onena
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- talkan egin
Azalpena: (animaliek) kopetez elkar jo
Adibideak:
Bi ariak talkan egin zezaten
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- tokitan egon
Azalpena: urrun egon
Adibideak:
Tokitan dago ura oran arren billa joateko
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
- txapela erantzi
Azalpena: errespetua gorde
Adibideak:
Errespetoa ekartzen diot erantzirikan txapela
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: BEGIRAMENA
Frantsesez: baisser pavillon (devant quelqu'un(e))
- usaina hartu
Azalpena: igarri
Adibideak:
Arraiea! usai ori ere artu dezu? zelebrea zera.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: IGARTZEA
Gazteleraz: oler(se) el asunto
- zer edo zer
Azalpena: zerbait
Adibideak:
aiek zer edo zer yakin lezaketela.
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
- zerraldo erori / gelditu
Azalpena: hil
Adibideak:
korrika zetorren eta iturrian ur otza eranda, gaitzen batek artu ta zerraldo gelditu da
MUXIKA, G.
Pernando Amezketarra, 1925
Kontzeptuak: HERIOTZA
Gazteleraz: quedarse seco
Frantsesez: rester sur le carreau