- ahotan erabili
Azalpena: aipatu, esan
Adibideak:
Ta gente guztia aotan erabiltia, jaijotzaco ecandutzat, ta cereguintzat artuta, dauqueenac?
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- ahotan hartu
Azalpena: aipatu
Adibideak:
santu gloriosua aotan artuta, coipaatu, ta leundu gura lituquee dantza desonestubac
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- azala lodia eduki
Azalpena: lotsagabea izan
Adibideak:
Dantza zaliac azala lodija dauquee
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: LOTSAGABEKERIA
Gazteleraz: tener cara
- azeria oiloa jaten baino pozagorik
Azalpena: pozik
Adibideak:
Azerija ollua jaaten baino pozagoric dagoz plaza bazter bateti.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: ALAITASUNA
- batera jo
Azalpena: iritzi bereko izan
Adibideak:
Conclusinoe oneec guzitok bateaa joten davee
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: ADOSTASUNA
- beleari uso esan
Azalpena: gaiztoari zintzo esan
Adibideak:
Nescatillaren izen ondrauba, ezbada nesquiaren izena, ez jaco beliari usua esaten, ezbada belia
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- beste hainbeste
Azalpena: hainbeste
Adibideak:
beste ain beste dauquee, ta gogo betia emoten dabee, inos ichi bagaric equin ezquero estudijuac.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Gazteleraz: otro tanto
- beti sen batean egon
Azalpena: ez aldatu
Adibideak:
Edo naturaleciac beti sen baten
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- buru iritzi
Azalpena: harrokeria
Adibideak:
arrotasuna, buruerichija, dotorerija
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: HARROKERIA
- endemas
Adibideak:
ta gueijenian aguinduten deutse gurasuac, eta ugazabac gaztiai piestara, jai osua izan arren, onaco ta laco cer eguindc eguinda, andi aurrera, gura badavee.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Gazteleraz: sobre todo
Frantsesez: surtout
- eskina guztietatik
Azalpena: osoan
Adibideak:
ceuria da esquina guztietati.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Gazteleraz: míresele por donde se le mire
Frantsesez: quoiqu'il en soit
- ez eze(n)
Adibideak:
Dantceetan ez eze Eleisan bere pecatu eguin legui.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- ezpabere
Adibideak:
ez dira quenduten: ta ez dira obaago, quenduten ezdiralaco. Ezpabere, esan eguidazu: Noc guztiz quendu lenguiz edo quenduco ditu gueure placeetaco dantza lotsagarrijac?
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Gazteleraz: de lo contrario
- gatibu egon
Azalpena: haurdun egon
Adibideak:
Catigu dagozan emacumiai eragozten jacue dantzan bacarric eguitia
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: HAURDUNALDIA
- gau eta egun
Azalpena: beti
Adibideak:
nai davenac, jocuan eguiteco, echia, edu lecuba gau, ta egun prest euquitia.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: día y noche
Frantsesez: jour et nuit
- gogo betea eman
Azalpena: asper arazi
Adibideak:
Gogo betia emoten dabee
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: ASPERDURA
- (ezertarako, inorenganako) gozo gaiztoa eduki
Azalpena: eskergabea izan
Adibideak:
Ta gurasuentzaco gozo gaistua dauqueenac
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- hain gutxi
Azalpena: ezetza, errepikatuan
Adibideak:
Ez da emen ezer esaten, pecatu eguinac arimara dacarren tristecia, ta pena gaiti, ta ain guichi, pecatubac, eta pecatuzco gauzaac munduco zoruai emon oideutçeen contentuba.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: menos aún
- hainbat (...)-en(a)
Azalpena: ahal den modurik -enean
Adibideak:
diriala ainbat onduen apaindubac.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- haizea hartu
Azalpena: egurastu
Adibideak:
demporia iragotia, aisia artutia, ta divertidutia dira
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- honako eta halako
Azalpena: inolako
Adibideak:
onaco, ta alaco cer eguindc eguinda.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- (neure, heure, bere...) kabutan
Azalpena: norberaren sortzez
Adibideak:
on eguinagaz urtengo dau berekautan leguez goitan iminidan amaijac.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- (ezeri) kobru eman
Azalpena: ezertaz arduratu
Adibideak:
Señoraac, echeco gauzai cobru emoteco
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: AXOLA
- kontuan egon
Azalpena: adi egon
Adibideak:
Ta egun contuban egoteco
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: SUSMOA
- kuidado egin
Azalpena: zaindu
Adibideak:
Ta eureen arimai obeto cuidado eguiteco
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- leku eman
Azalpena: onartu
Adibideak:
Ascoren carinuari vijotzian lecu emoten deutseenac
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- lotsa hartu
Azalpena: errespetatu
Adibideak:
gurasuac gaiti gura daveena umiac egitia; justiciari ta cura jaunai ez artutia
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: BEGIRAMENA
- noiz edo noiz
Azalpena: noizbait
Adibideak:
jazo leiteque, nos edo nos, pecatu ez izatia.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: BAKANTASUNA / ETORKIZUNA
- noiz edo noizkoren batean
Azalpena: noizbait
Adibideak:
nos edo noscoren batean.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- noizik behinako batzuetan
Azalpena: aldizka
Adibideak:
nosic beinaco batzubetan naturaleciac escatuten daveena.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- nondik eta nola
Azalpena: nola
Adibideak:
nundi, eta celan oidirian piestaraco jantziak.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: GALDERA
- oina(k) jaso
Azalpena: ibili
Adibideak:
Areec bere, oina jaso albadaguijee, an izango dira piestaan vegui zolijaquin
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- (inon) oinak ipini
Azalpena: sartu
Adibideak:
Saraubeetan oinic iminten ezdaueen cristiau
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Gazteleraz: poner pie (en)
- oinean eduki
Azalpena: iraunarazi
Adibideak:
Ta oitura impamiac beti oinian euquiteco,
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- ondo baino hobeto
Azalpena: ongi
Adibideak:
ta ondo baino obeto apainduba juatenda andiquijee Biguirara.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: ONTASUNA
- plazagazkoa eta munduagazkoa egin
Azalpena: besteen aurrean itxura egin
Adibideak:
Plaziagazcua, ta mundu bagazcua eguin ezquero
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- popuertzako
Azalpena: derrigorrezko
Adibideak:
Ezda olgueetia, edo diversinoia artu biar opicijoz, ta gogoz, popuertzaco lana, edo cerreguina balitz leguez.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- sen batean egon
Azalpena: ez aldatu
Adibideak:
Edo naturaleciac beti sen baten
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Kontzeptuak: IRMOTASUNA
- sustraiz hitz egin
Azalpena: zuhurki hitz egin
Adibideak:
Dantcaen gainian pusca bat sustraiz verba eguiten daveenac
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- tanbolin egun
Azalpena: jai
Adibideak:
Cale barruco dantzarijac ez dira segurubago gueratuten eureen tambolin egunetan, bestiac baino.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- turkoak berak ere lotsatu
Azalpena: lotsagarria izan
Adibideak:
Buiguireetan eguiten dira gauza batzuc ain loijac, eta desonestubac eze, turcubac eurac bere lotsatuco litzatequez, icusico balitubec
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
- zein baino zein (...)-ago
Azalpena: lehian
Adibideak:
cein, baino, cein nasaijago.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816
Frantsesez: à qui mieux mieux
- zertan edo hartan
Azalpena: zerbaitetan
Adibideak:
nosbait zetan, edo atan olguetia, naturaleciac escatutan davena.
SANTA TERESA, B.
Euskal errijetako olgueeta ta dantzeen neurrizko gatz ozpinduba, 1816