aurkituak: 29

• azpiz gora

  Azalpena: alderantziz edo nahaspilan

  Adibideak:

  —   Burrunba kapitainak azpizgora eman ondoan Ganizen etxe guzia.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ / NAHASPILA

  Gazteleraz: patas arriba

  Frantsesez: sens dessus dessous

• (neure, heure, bere...) baitarik

  Azalpena: norberaren sortzez

  Adibideak:

  —   ezagutzen ditut bere baitarik, miriku hoberenak bezain ongi, zango eta beso hantsien antolatzen dakiten zapatainak.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: de motu propio

  Frantsesez: de son cru

• (inori) begi on ukan

  Azalpena: maitatu

  Adibideak:

  —   Begi on diotela inguru begira diren nesketxeri
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: MAITASUNA

  Gazteleraz: ver con buenos ojos

• begien bistan

  Azalpena: agerian

  Adibideak:

  —   ene begien bistan egin du Ganixek bere azken sakrifizioa.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• bet betan

  Azalpena: kolpetik

  Adibideak:

  —   betbetan haren gogoeta baratzen du.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: de repente

  Frantsesez: tout à trac

• betan

  Azalpena: kolpetik

  Adibideak:

  —   betan garda oste bat bildua da.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: de repente

  Frantsesez: tout à trac

• bide egin

  Azalpena: aurrera jo

  Adibideak:

  —   Soldaduek bide egiten dute inderi trebes
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• (ezertarako) bideak egin

  Azalpena: ezertarako prestakizunak egin

  Adibideak:

  —   Bazoan karlisten armadari bere erregina mitea helarazteko bideen egiterat
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• bisianbiseko

  Azalpena: aurreko

  Adibideak:

  —   bisianbiseko mendiaren gainean.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• bizkitartean

  Azalpena: artean

  Adibideak:

  —   bizkitartean, Ur-handirat hurbilduak ziren.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: mientras tanto

  Frantsesez: entre temps

• buru egin

  Azalpena: eraso

  Adibideak:

  —   Galerna nahasieneri buru eginez?
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: ERASOA

  Gazteleraz: hacer frente

  Frantsesez: faire face

• buru on egin

  Azalpena: ongi amaitu

  Adibideak:

  —   Buru on eginez gauza horri, gomendant naiz gurutzearekin
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: AMAIERA

  Gazteleraz: llevar a feliz término

• burua nahasi

  Azalpena: zoratu

  Adibideak:

  —   Buirua nahasi eta bixta galduz, alditxartu zen
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Frantsesez: perdre la boule

• (neureak, heureak, beeak...) entzun

  Azalpena: egia latzak entzun

  Adibideak:

  —   Nahiago ditut eneak entzun, zere, egia adituz, ikasten baitut ongi egiten
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• erroak barna ukan

  Azalpena: finkatua egon

  Adibideak:

  —   Bai, erlisioneko fedeak erroak barna ditu euskaldunaren bihotzean
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• esku eman

  Azalpena: lagundu

  Adibideak:

  —   Itsasoak iresterat doazkon dohakaberi esku emateko
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• ez bat eta ez bi

  Azalpena: ezustean

  Adibideak:

  —   ez bat ez bia, asmatu orduko.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: EZUSTEA

  Frantsesez: de but en blanc

• geroko gerorik gabe

  Azalpena: luzamendurik gabe

  Adibideak:

  —   geroko-gerorik gabe jauzi eginen du itotzen edo suan denari esku emateko.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• gogor egin

  Azalpena: erasoari erantzun

  Adibideak:

  —   Ez gehiago gogor egin
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: ERASOA

  Gazteleraz: hacer frente

  Frantsesez: faire face

• gogorrarena egin

  Azalpena: ez entzun egin

  Adibideak:

  —   Asaldatua ikusiz gogorrarena egiten diotela haren manuari
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: hacer oídos sordos

  Frantsesez: faire la sourde oreille

• han hemenka

  Azalpena: barreiaturik, edonon

  Adibideak:

  —   aintzinean arkamasez han hemenka ditu leiho desberdinak.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• harat hunat(a)

  Azalpena: lekuz leku

  Adibideak:

  —   harat hunat dabiltzan arrotzek
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: GALTZEA

• (ezer) joko eman

  Azalpena: ezertaz baliatu

  Adibideak:

  —   Ganixek joko eman zituen don Karlosen zerbitzuan zituen guztiak
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: poner en juego

• noizetik noizera

  Azalpena: aldizka

  Adibideak:

  —   noizetik noizerat itzulikatuz Tambourmajor bekokiarekin.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Gazteleraz: de vez en cuando

  Frantsesez: de temps à autre

• su eta gar

  Azalpena: eginahalean

  Adibideak:

  —   su eta gar burua berotua eskribatzen du.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: AHALEGINA

• su eta jo

  Azalpena: eginahalean

  Adibideak:

  —   geroztik, su eta jo, nagusitzetik nagusitzera.
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Kontzeptuak: AHALEGINA

• sudurretik ibili

  Azalpena: nahi guztia eginarazi

  Adibideak:

  —   Hire emazteak sudurretik ibiliko hau
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

  Frantsesez: mener (quelqu'un) par le bout du nez

• (ezer) sutan izan

  Azalpena: gerlan egon

  Adibideak:

  —   Espainia sutan zen
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870

• (-zko) ukabilak egin

  Azalpena: ezeren keinuak egin

  Adibideak:

  —   Mehatxuzko edo dixiduzko ukabiloak eginez
  DASKONAGERRE, J. B.
  Atheka gaitzeko oihartzunak, 1870