aurkituak: 90

• aho-mihitan ibili

  Azalpena: aipatua izan

  Adibideak:

  —   Agertzen ez banaiz zer erranen dute gorthean? Usteco dute irriegingarri bilhacatu naizela eta ahalgeac nagocala gordea; edo usteco dute Iruñe nic galdu dudala; mendratuco naüte, erranen dute ihes nabilala. Aho mihitan horrela ibilia banintz!
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: andar de boca en boca

• aire handitako

  Azalpena: handiki

  Adibideak:

  —   Horrela zabilalaric, etche baten aitzinean khausitu zuen aire handitaco andre bat.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (ezeri) aitor eman

  Azalpena: sinetsi

  Adibideak:

  —   Egiari aithor emanez, eta orai artean sinhetsi eta eracutsi dituen gezurrac diethoratuz
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: SINESTEA

• aitoren seme

  Azalpena: jauntxo

  Adibideak:

  —   aitoren-seme bat othe den.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: gentilhombre

  Frantsesez: gentilhomme

• amor egin

  Azalpena: etsi

  Adibideak:

  —   Bazakien Iñazioc Nafartarren berri. Bazakien anaïa batzu bezala iguricatzen zituztela Frantsesac eta beldur zen haren soldadoac, gehienac Nafartarrac, Frantsesen alde itzul ziten. Ikhusten zuen galdua zela Frantsesec oseba aintzintzen balimbazuten. Bainan zer nahi gertha zadin buruan ontsa sartua zuen etsaiari ez zuela amorric eginen.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• aski eta sobera

  Azalpena: aski

  Adibideak:

  —   Biharamunean, Aztali, Errumaco jaun gazte batec, moltsa bat urrhe igortzen zion, aski eta sobera bere zorretaric atheratzeco.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: UGARITASUNA

• atx bat ere ez egin

  Azalpena: ez kexatu

  Adibideak:

  —   Lephoan bazituen handitchu batzu, lothuric zabiltzanac. Lotzaileac egun batez, lana ontsa baino hobeki egitea gatic, lothura josiric ezartzen dio beharriaren ondoan. Lana egintche duenean, Aita Iñazioc botz ezti batekin erraiten dio: "Anaia Juanes, beha zazu ez othe darotazun beharria josi?" Behatzen du eta beharria josia hatzemaiten. Haimbertze orratz sistetan atch bat ez zuen egin gure sainduac.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• begi ukaldi

  Azalpena: begiraldi

  Adibideak:

  —   begi ukhaldi batez izartzen dute gaitz handi horren hedadura.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Frantsesez: coup d'oeil

• begitarte

  Azalpena: aurpegi

  Adibideak:

  —   Botzen berri jakitean, bozcarioac argitzen ditu guzien begitharteac, zabaltzen guzien bihotzac, salbu gure sainduarena. Ihurzuriac joa iduri du gure sainduac.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• begitarte egin

  Azalpena: errezibitu

  Adibideak:

  —   Atze bati baino begitharte gehiago egiten
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• beltzuri egin

  Azalpena: haserretu

  Adibideak:

  —   Giza tcharrari beltzuri bat ere egin gabe
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: fruncir el ceño

  Frantsesez: froncer les sourcils

• bet betan

  Azalpena: kolpetik

  Adibideak:

  —   betbetan gogoeta hau heldu zaio.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: de repente

  Frantsesez: tout à trac

• beti eta beti

  Azalpena: une oro

  Adibideak:

  —   bethi eta bethi ari zitzaion Iñaziori jarraikitzeaz.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: MAIZTASUNA

  Gazteleraz: cada dos por tres

  Frantsesez: à tout bout de champ

• bide egin

  Azalpena: aurrera jo

  Adibideak:

  —   Hoimbertze bidegin zuen gezurrac
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (inor) bideak jaurtiki

  Azalpena: erromes ibili

  Adibideak:

  —   Gorphutza eroria, begithartea sarthua, coloreac hits; edo bideac aurthikia da, edopenitentzia handi zombait egina
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (inoren aldera) bihotz gabe izan

  Azalpena: gorrotatu

  Adibideak:

  —   Zure alderat bihotz gabe direla
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• bihotza atzeman

  Azalpena: (inoren) onespena irabazi

  Adibideak:

  —   Errumaco populuari laster hatzeman zioten bihotza, baitzuten aski jakitate jskintusenez mintzatzeco
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: llegar al alma

• bihotza hautsi

  Azalpena: penatu

  Adibideak:

  —   Aithor darotzut zure uzteac biotza hausten darotala
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: DAMUA

• (inolako) bihotzaren jabe izan

  Azalpena: inolako kualitateak ukan

  Adibideak:

  —   Zer bihotzaren jabe zarena, anaia maitea. Zure hezurra phicatzen ikhusi duzu bertze batena izan balitz bezala
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• biziaren irriskuan

  Azalpena: hiltzeko perilean

  Adibideak:

  —   khorda horiec ezin khen ditzozket, biziaren hirriscuan baizic.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (inori) bizkarkin izan

  Azalpena: inorentzat nekagarri gertatu

  Adibideak:

  —   Bere laguner ez nahiz bizkarkin izan, eta galdu zuen diruaz hitz bat aiphatu gabe, juanzen Iñazio Jondoni Jakico ospitalerat
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: ser una carga

• buru egin

  Azalpena: eraso

  Adibideak:

  —   Jaincoari-buruz dagonac, egiten duan hitz gauzer buru
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ERASOA

  Gazteleraz: hacer frente

  Frantsesez: faire face

• buru jo

  Azalpena: iritsi

  Adibideak:

  —   Ezin bertzez, azkenean huna zer burujo zuten
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (ezerk) burua jo

  Azalpena: zorabiatu

  Adibideak:

  —   Aiei!! Aiei!! dio capitainac, oihu samin batekin; ene iloba burutic aldaratu da, tempestac burua jo dio
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ONDOEZA

  Gazteleraz: irse la cabeza

• buruko ezarri

  Azalpena: aurrena jarri

  Adibideak:

  —   Gezurrez hantu zuen hau, eta buruco ezarriric, Erruma guzia asaldarazi Iñazioren contra
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: poner a la cabeza

• burutik aldaratu

  Azalpena: zorabiatu

  Adibideak:

  —   Ene iloba burutik aldaratu da, tempestac burua jo dio
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ONDOEZA

  Gazteleraz: andársele (a uno) la cabeza

  Frantsesez: perdre ses esprits

• burutik joan

  Azalpena: zoratu

  Adibideak:

  —   Zer? nic jostagailu bat galdetu eta elizaco liburu batekin heldu zaizkit? burutic juan zare?
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: perder la cabeza

  Frantsesez: perdre la boule

• burutziarik ezin egin

  Azalpena: ezin burutu

  Adibideak:

  —   Iñaziorekin burutziaric ezin eginez
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: no sacar carrera

• buruz gainka

  Azalpena: behaztopaka

  Adibideak:

  —   buruz gainca dohatzi; beren harriduran elgar pochulatzen dute.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: a trompicones

• denbora eman

  Azalpena: iraun

  Adibideak:

  —   Ez zuen Nabarreten dembora handiric eman
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• denbora eraman

  Azalpena: bizi

  Adibideak:

  —   Denbora guzia obra onetan zeraman
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: BIZIA, BIZIMODUA

• denboratik denborara

  Azalpena: aldizka

  Adibideak:

  —   demboratic demborara Mont-Serraterat bazohan.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: BAKANTASUNA

  Gazteleraz: de vez en cuando

  Frantsesez: de temps à autre

• eder begia ukan

  Azalpena: itxura oneko izan

  Adibideak:

  —   Gambaratic atheratzen dire sartzean baino alegerago, elgarrekin ihardokiz behingo gizon badela oraino Aita Iñazio. Aita Iñazioc eder begia zuen
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (inorenak) egin

  Azalpena: hil

  Adibideak:

  —   hartan sarthuz zureak egin luke
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: HERIOTZA

  Frantsesez: avoir son compte

• egunak eta orenak jo

  Azalpena: hil

  Adibideak:

  —   Ezaguturic egunac eta orenac harentzatjo zutela, adichkide bati bezala behatu zion herioan
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: HERIOTZA

  Gazteleraz: sonar (su) hora

• (inori) elerik ez eman

  Azalpena: inorekin haserre egon

  Adibideak:

  —   Nihorc ez dio elheric emaiten
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• errekari behera (bidali)

  Azalpena: hondatu

  Adibideak:

  —   Bere izaite guzia errecari behera igorriric
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• erretzea (opa)

  Azalpena: gorrotatu

  Adibideak:

  —   Erre nadila, ez badu horrec erretzea merezi
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• erroz gora

  Azalpena: alderantziz edo nahaspilan

  Adibideak:

  —   eta erroz gora aurthikitzen.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ / NAHASPILA

  Gazteleraz: patas arriba

  Frantsesez: les quatre fers dans l'air

• eskualde hartu

  Azalpena: bataren edo bestearen alde jarri

  Adibideak:

  —   maite zaituen anaia batei ez othe dezakezu erran zer escualde hartzen duzun?
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: tomar partido

• (ezer inoren) eskuko egon

  Azalpena: ahal ukan

  Adibideak:

  —   Diolaric zure escuco dagocala pobrentzat
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• ezagutza galdu

  Azalpena: kordegabetu

  Adibideak:

  —   Ezagutza galtzen du, eta berac ez dakiela nola, bere burua hatzemaiten du Negapateneco hirian
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: perder el conocimiento

  Frantsesez: perdre ses esprits

• ezinbestez

  Azalpena: behartuz gero

  Adibideak:

  —   cofesoraren mintzatzerat uzten duten, ezin bertzez.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: en última instancia

  Frantsesez: en dernier ressort

• ezpatak gurutzatu

  Azalpena: haserretu

  Adibideak:

  —   ez nukela nahi gure ezpatac berriz elgarrekin khurutza diten
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Frantsesez: aller sur le pré

• (inorekin) ezpatara atera

  Azalpena: borrokan egin

  Adibideak:

  —   Noiz eta hemen iragaiten, norbaitekin ezpatarat athera bainaiz eta colpatua
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: BORROKA

  Frantsesez: aller sur le pré

• fama atera

  Azalpena: jakinarazi

  Adibideak:

  —   Fama athera zuen aita Iñazio eta haren lagunac heretico gorde batzu zirela
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: hacer correr la voz

  Frantsesez: faire tache d'huile

• (neure, heure, bere...) gain hartu

  Azalpena: ardurapean hartu

  Adibideak:

  —   doña isabelec bere gain hartzen diotza escolaco gastu guziac
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: cargar sobre (sus) espaldas

• gaina hartu

  Azalpena: gainditu

  Adibideak:

  —   odolaren amodioac gaina har zezan oraino haren bihotzean
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: GARAIPENA

• gaindi egin

  Azalpena: konplitu

  Adibideak:

  —   Eta bozcarioz gaindi egin zion bihotzac
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• goiti beheitiak

  Azalpena: arazoak

  Adibideak:

  —   bizitze izpiritualaren goiti beheitiak
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• hala halatsu

  Azalpena: nolabait

  Adibideak:

  —   Eria hala halatsu da.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: NOLABAIT

• hala holako

  Azalpena: nolabaiteko

  Adibideak:

  —   hura hala hulaco jendetaric.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• han hara(t)

  Azalpena: haruntzago

  Adibideak:

  —   an harat zohan Iñazio erdi buluzia.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• handik harat

  Azalpena: ordudanik

  Adibideak:

  —   eta handic harat ez zuen gogoeta lizun bat ere ukhan.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ETORKIZUNA

  Gazteleraz: de allí en adelante

• harat edo hunat egin

  Azalpena: erabaki

  Adibideak:

  —   Ez othe litekenez ordu harat edo hunat egiteco
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ERABAKIA

• harat hunat(a)

  Azalpena: lekuz leku

  Adibideak:

  —   goiz batez harat hunat zabilan.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: GALTZEA

• hats bahiturik

  Azalpena: nekaturik

  Adibideak:

  —   hats bahituric heldu da comentuco muthil bat.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: NEKEA

• hela egin

  Azalpena: hots egin

  Adibideak:

  —   Aitoren seme batec hela egiten zuen comentuco athean
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• hemendik harat

  Azalpena: aurrerantzean

  Adibideak:

  —   ez baitu hemendic harat bertze andrerik ukhanen.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ETORKIZUNA

  Gazteleraz: de aquí en adelante

• herrestan bizi

  Azalpena: pobre bizi

  Adibideak:

  —   Nahi othe zinduke sainduec bezala herrestan bizi?
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• hil gogor(ra)(k)

  Azalpena: guztiz hilik

  Adibideak:

  —   Aphez saindua hil gogorra erori zen.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• hitz hartu

  Azalpena: konpromiso hartu

  Adibideak:

  —   nahiz untzi-capitainarekin hitzartuan naizen, dio iñazio loiolacoac (ezic hura zen) iguricatuco dut zonbait egun eta zure oseba jaunaren untzia hartuco dut
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• hitza jan

  Azalpena: agindutakoa ez bete

  Adibideak:

  —   Hitzeman zuen Nafarroa sei ilhtibeteren buruan itzulico zuela bere nausi zuzenari Henri Alberetecoari. Gure Erregeak hitza jan du
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: AGINDUA

  Frantsesez: revenir sur sa parole

• hitzean hartu

  Azalpena: sinetsi

  Adibideak:

  —   medicua hitzean hartzen duela
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: SINESTEA

• hitzik ez atera

  Azalpena: ezer ez esan

  Adibideak:

  —   Ez dut gehiago hitzic atheraco, elizaco aintzindariec manaturic baizic
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ISILTASUNA

  Gazteleraz: no decir ni pío

• indar egin

  Azalpena: ahalegindu

  Adibideak:

  —   Betan indar egiteko
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: AHALEGINA

• karrika betean jazarri

  Azalpena: eraso

  Adibideak:

  —   Pagano bat carrica bethean jazartzen zaio
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• kontu eman

  Azalpena: ezertaz erantzun

  Adibideak:

  —   Khondu emazu, erraiten zioten
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: rendir cuentas

• lanak ibili

  Azalpena: saiatu

  Adibideak:

  —   Ezin erran diteke untzi hartan zombait ongi eginzuen, han zer lanac ibili zituen
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• lehen harria ekarria

  Azalpena: hasi

  Adibideak:

  —   Obra orrilotzeco guziac uzcurizan zarete, ni lotzen naiz, nic ekhartzen dut lehen harria
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: dar el primer paso

• leku(a) egin

  Azalpena: (aldean) onartu

  Adibideak:

  —   Lekhu eginarazten dio deabruari
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: hacer sitio

• lekua(k) hustu

  Azalpena: alde egin

  Adibideak:

  —   Lekhuac hustu zituen
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Frantsesez: vider les lieux

• lurra galdu

  Azalpena: ekilibrioa galdu

  Adibideak:

  —   Lurra galduric airean zagola
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• mainarik gabe hartu

  Azalpena: esijentziarik gabe hartu

  Adibideak:

  —   ohe baten erdia escaintzen diote, eta iñacioc batere mainaric gabe hartzen du, nahiz escale zikhin bat den bertze erdian.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: no hacer ascos

• mihian ukan

  Azalpena: aipatu

  Adibideak:

  —   Handic harat ez zuen aski laudorio Iñaziorentzat; haren eztitasuna, haren umiltasuna, haren caritatea, mihian zituen bethi
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• noizetik noiz

  Azalpena: aldizka

  Adibideak:

  —   noizetic noiz gerlarat bazohan osabaren lagun.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: de vez en cuando

  Frantsesez: de temps à autre

• nondik eta nola

  Azalpena: nola

  Adibideak:

  —   nondic eta nola hazico zituen batere buruari eman gabe.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: GALDERA

• odolaren mintzoa

  Azalpena: sentimendua

  Adibideak:

  —   garhaitzen eta ithotzen odolaren mintzoa
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• orain eta sekulako

  Azalpena: betiko

  Adibideak:

  —   Eta Iñazio uzten du orai eta seculaco.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO

  Gazteleraz: por siempre jamás

  Frantsesez: à tout jamais

• pekoz gain

  Azalpena: alderantziz edo nahaspilan

  Adibideak:

  —   Hiri guzi pecoz gain itzuli zuen bere predicuen indarraz.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ / NAHASPILA

  Gazteleraz: patas arriba

  Frantsesez: les quatre fers dans l'air

• (inorentzat, ezertan) salamancako burdinentzat baino beldur gehiago ez ukan

  Azalpena: beldur ez ukan

  Adibideak:

  —   Ez nuke horrentzat Salamancaco burdinentzat baino beldur gehiago
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• setioan ezarri

  Azalpena: setiatu

  Adibideak:

  —   Setioan ezarri zuten hiria
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: poner sitio

• su lotua ez izan

  Azalpena: adierazkorra izan

  Adibideak:

  —   Ez zen su lothua Iñazio; haren bigithartea zen su garrac bezala argitzen eta distiatzen zuena
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• sua hasi

  Azalpena: suzko armaz disparatu

  Adibideak:

  —   Frantsesec suia hasten dute biharamun goizean
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: romper fuego

• sukar

  Azalpena: kalentura

  Adibideak:

  —   Predicua akhabatzean sukhar gorthitz bat jauzi zitzaion.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• tximistaren pare

  Azalpena: fite

  Adibideak:

  —   chimichtaren pare iragaiten da zaldidun bat Iruñako carriketan.
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Frantsesez: comme l'éclair

• urpe egin

  Azalpena: hondoratu

  Adibideak:

  —   Untzia orducotz urpe egina
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (ezertarako, inorako) urratsa ukan

  Azalpena: (ezertaz, inortaz) zaletu

  Adibideak:

  —   Indetaco urrhatsa ukhan zuela Franzizcoc
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

• (inon) zangoa eman / sartu

  Azalpena: sartu

  Adibideak:

  —   Zangoric ez hartan sar! hartan sarthuz zureac egin luke
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Gazteleraz: poner pie (en)

• zangopilatu

  Azalpena: nahasi

  Adibideak:

  —   Jeiki eta zangopilaturic ezarri zuen ohea
  LAPHITZ, F.
  Bi saindu hescualdunen bizia, 1876.

  Kontzeptuak: NAHASPILA