- agidanean
Azalpena: itxuraz
Adibideak:
aidanean, "Joañixio" irakurri berria zun, eta berebiziko zigorkada ematen zidan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: por lo visto
- aitaren (eta) semearen!
Adibideak:
Aitaren, Semearen... gauzak nola gertatzen diran.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- antz(a) eman
Azalpena: igarri
Adibideak:
Berak ezin antz eman zion nolatan il ez zen
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: IGARTZEA
- arima erratua bezala
Azalpena: bakarrik eta triste
Adibideak:
zertan utzi niñuzun anima erratua bezela.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: como alma en pena
Frantsesez: comme une âme en peine
- arren eta arren
Azalpena: erreguka
Adibideak:
arren da arren, amatxo, zure barkapena. Benetan damu det.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- (neure, heure, bere...) artean
Azalpena: norberaren baitan
Adibideak:
esaten zun bere artean.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: para (mis, tus, sus...) adentros
Frantsesez: dans son for interieur
- asmoa(k) hartu
Azalpena: erabaki
Adibideak:
joateko asmoa artu zuen
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ERABAKIA
- atzealdea lurretik bertaratxo ukan
Azalpena: prestua ez izan
Adibideak:
Atzealdea lurretik bertaratxo duana, gizonetan beñepein ankamotxa ta ao larrikoa nekez prestuk izan oi dira
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- badaezpada(n) (ere)
Azalpena: zer gerta ere
Adibideak:
badaezpada esan zaiozue.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: por si acaso
Frantsesez: à tout hasard
- barrunbea irauli
Azalpena: ezerk nahigabetu
Adibideak:
Etxe utsak barrunbea irauli zion
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: dar un vuelco el corazón
- bat edo beste
Azalpena: bakarren bat
Adibideak:
indianoren bat edo bestek esandakoak.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Frantsesez: un ou autre
- bat-batean
Azalpena: ezustean
Adibideak:
edozein otsekin ikaratuta, bat batean ustutzen dana.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- batez ere
Adibideak:
Batezere illunabarrean, urdiñ illunak alde egiten duanean.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: sobre todo
Frantsesez: surtout
- behia baino lehenago zintzarria erosi
Azalpena: funtsezkoaz baino axalekoaz arduratu
Adibideak:
Beia bañan lenago zintzarria erorten
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- berehala
Azalpena: kolpetik
Adibideak:
bereala itzultzekotan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ARINTASUNA
- berehalakoan
Azalpena: kolpetik
Adibideak:
ez zion berealakoan sartzen utzi.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ARINTASUNA
- bihotza bi puska eginda
Azalpena: tristaturik
Adibideak:
biotza bi puska eginda zatozela.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ZIRRARA
- bitartean
Azalpena: artean
Adibideak:
bitartean nere etxeko eskutitzeri al dezun beziñ egoki erantzun.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: mientras tanto
Frantsesez: entre temps
- (neure, heure, bere...) biziko
Azalpena: aparta
Adibideak:
ura artzeko bere biziko gogoa zeukan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- bizkarrezurra biguna ukan
Azalpena: lausenkaria izan
Adibideak:
bixenta'ri dena arrigarria iruditzen zitzaion. Jendearen izaera, itz egiteko tankera ta batezere ainbeste zilimoni edozein gauzetarako ibiltzea. Bizkarrezurra biguña zuela esaten zuen.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: LAUDORIOA
- burua betiko lepotik ukan
Azalpena: iritziz edo ohituraz ez aldatu
Adibideak:
Ba,an burua betiko lepotik, batetik, eta oituera zarreri agur egin naia, bestetik
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: IRMOTASUNA
- buruan eduki
Azalpena: gogoratu
Adibideak:
Beste gauzarik buruan ez zeukala;
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- burutik pasa
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Alaba ikusi zuanean geiago ateratzen ez uztea lenengo burutik pasa zitzaion
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: GOGOETA
- euli batek gorritu
Azalpena: lotsatia izan
Adibideak:
elbi batek gorritzen dun miren'engana
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- ez bat eta ez beste
Azalpena: ezustean
Adibideak:
ez bat ez beste, bidean kapitana inguratu zitzaion.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: EZUSTEA
Gazteleraz: ni corto ni perezoso
Frantsesez: de but en blanc
- ez bezala
Azalpena: desberdinki
Adibideak:
Bixenta bakarrik beñere ez bezela.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- (inor, ezer) ez bezalako
Azalpena: desberdin
Adibideak:
bañan lur aberatsak besterik ez bezelakoak.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- gauza ez izan
Azalpena: gai ez izan
Adibideak:
Eta agurtzeko gauza ez zala
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- gogoan eduki
Azalpena: gogoratu
Adibideak:
Gogoan eukitzeko gauza
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: tener en cuenta
- gogorrak pasa
Azalpena: sufritu
Adibideak:
Eta gogorrak pasa bear zituan
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: pasarlas moradas
Frantsesez: en voir des vertes et des pas mûres
- hala ere
Adibideak:
ta ala ere beregana eraman bear.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: no obstante
Frantsesez: cependant
- halakorik batean
Azalpena: noizbait
Adibideak:
alakorik batean, "Pichincha"'ren ondo zabala ondartze baten gañean oieratuta gelditu zan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- halaz guzti(a)z
Adibideak:
alaz guztiz guretzat zerbait ikusgarria ba du
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: con todo
Frantsesez: malgré tout
- (neure, heure, bere...) hartan
Azalpena: aldatu gabe
Adibideak:
eta bere artan olara joan zan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: IRMOTASUNA
Gazteleraz: tal cual
Frantsesez: tel quel(le)
- hezur berriak eduki
Azalpena: haurdun egon
Adibideak:
Gaiñera exurberrik aurrera xamartuk dauzkadala iruditzen zait
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- hitzetik hortzera
Azalpena: tanpez, berehala
Adibideak:
gauza luzetxoa itzetik ortzera esateko.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: MAIZTASUNA
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- hortxe nonbaiteko
Azalpena: nolabaiteko
Adibideak:
ortxe nunbaiteko joanera egin zuten.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- huts egin
Azalpena: erratu
Adibideak:
Lagunduko zioten uts egin gabe beste bost egunean,
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: OKERTZEA
- ipitzik (ere)
Azalpena: batere ez
Adibideak:
ez nion ajolarik eman. Ezta ipitzik ere.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: ni pizca
- itxo egin
Azalpena: iguriki
Adibideak:
Eta Barrankilla'ra joan zan astebetez lenago Bixeta'ri itxo egin eta bertan ezkontzeko asmoetan
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- itxura eman
Azalpena: igarri
Adibideak:
Laixter itxura eman nion damutua zegola
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: IGARTZEA
- izerdi patsetan
Azalpena: izerditan
Adibideak:
izardi patsetan.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: AHALEGINA / NEKEA
Frantsesez: en nage
- jesus batean
Azalpena: fite
Adibideak:
denak jesus batean eramango lituzke.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ARINTASUNA
Gazteleraz: en un santiamén
Frantsesez: en un tournemain
- katu zaharrak baino bizi luzeagoa ukan
Azalpena: hilgaitza izan
Adibideak:
Katu zarrak baño bizi luzeagoa izan oi dute
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: tener más vidas que un gato
- kaxpajo egin
Azalpena: uretan buruz behera sartu
Adibideak:
An kaxpajo egiten zutenak
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- kopetilun
Azalpena: aurpegi itsusiko
Adibideak:
ni bezelako kopet illun dotore batentzat.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: malencarado
- (ezer) legea egin
Azalpena: ezeren itxura egin
Adibideak:
Apari legea egin zezan exeri zuten
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ITXURA / AGINTEA
- lehenbailehen
Azalpena: ahal den arinen
Adibideak:
lenbailen jaiki eta aurreko alkitara joan ziran.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ARINTASUNA / LEHENTASUNA
Gazteleraz: cuanto antes
Frantsesez: dès que possible
- leher egin
Azalpena: nekatu
Adibideak:
Izardi patsetan, soñekoa blai, ler egiñ arte ez zan gelditu
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: NEKEA
- maramara negar egin
Azalpena: negar asko egin
Adibideak:
Bixenta'k negarra maramara egiten zuan
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Frantsesez: fondre en larmes
- mingain-luze
Azalpena: berritsu
Adibideak:
nundik etorri zan kapitan berritsu mingainluze.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: boquirroto
Frantsesez: franche caillette
- mingain-zuri
Azalpena: lausenkari
Adibideak:
Orrelako kapitan mingainzuri bati.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- nagiak atera
Azalpena: logale keinuak egin
Adibideak:
Joan ziran nagik aterazeko
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: LOA
- noizean behin
Azalpena: aldizka
Adibideak:
Orrera joaten zen noizean bein.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- nola edo hala
Azalpena: nolabait
Adibideak:
bañan nola edo ala uste det antolatuko dutala.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: NOLABAIT
- su egin
Azalpena: suzko armez tiro egin
Adibideak:
Beltzek su egin zuten
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Gazteleraz: hacer fuego
- sustraitik jakin
Azalpena: sakonki jakin
Adibideak:
Gogo bat bakarrik zeraman: gauza guztik sustraitik jakitea
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: JAKITEA
Frantsesez: savoir de A à Z
- tira ba!
Adibideak:
-Itz bietan esatekoa ez da. Orain gasolina jaso eta biar etorriko naiz -Tiraba.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
- zakarripurdi
Azalpena: jenio zakarreko
Adibideak:
zure illoba gaixo orrek bein asmatu zuan "aita" esaten eta zakarripurdi bat egiñik iges egin zion.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ZAKARKERIA
Gazteleraz: cascarrabias
- zein baino zein (...)-ago
Azalpena: lehian
Adibideak:
zein bañan zein okerragoak.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
zein bañan zein ikerragoak.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Frantsesez: à qui mieux mieux
- zikulusaltsa
Azalpena: istilu
Adibideak:
jakin zikulusaltsa artatik aur bat jaio zala.
IRAZUSTA, J. A.
Bizitza garratza da, 1950.
Kontzeptuak: ISTILUA