- aditzera eman
Azalpena: adierazi
Adibideak:
Eman nai det aditzera
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: dar a entender
- aditzera ukan
Azalpena: entzuna egon
Adibideak:
Bikario jaunak lengo jayian enkargu bat eman du nik aitzera dedanez publikuak sakrifizioa egin du
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- ahotan hartu
Azalpena: aipatu
Adibideak:
besterik autan ez degu artzen, esandakuak bakarrak / merezi ere bazuten eta orra ordañez ederrak
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- alajaina!
Adibideak:
orrelakuak leku gutxitan orain daude alajaña.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: HARRIDURA
Frantsesez: sacrebleu
- alde bat utzi
Azalpena: baztertu
Adibideak:
Aizu, Fernando, orra zuretzat jarri orrenbeste bertso beste lan danak alde bat utzi ta ortan jarduan naiz atzo
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- alfer gaiztoan
Azalpena: alferkerian
Adibideak:
alper gaiztuan ez nauk iyo.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: ALFERKERIA
- andregai bat monja joana ukan eta bestea goseak hil
Azalpena: mutiltzahar izan
Adibideak:
Mundu onetan esposatuta guziyak bizi eztia... nik andregai bat moja juna det, gosiak il zun bestia
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- astelehena pasa
Azalpena: mozkorra pasa
Adibideak:
jaunak barka dezala gaur gure gaizkiya astelena pasatzeko au dek eguzkiya!
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: dormir la mona
Frantsesez: cuver son vin
- bateko eta besteko
Azalpena: gzutiak
Adibideak:
aspalditxoan emen gabiltza bateko eta besteko.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- belarriak tente jarri
Azalpena: adi egon
Adibideak:
Bertso batzuek ateratzeko lenguan esan dirate gauz ori ondo entzun artian jarri belarriyak tente
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: aguzar las orejas
Frantsesez: tendre l'oreille
- beldurrak airean
Azalpena: beldurrez
Adibideak:
eztakit bide abek nola egiñak diran estropozoka nua bildurrak aidian.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: BELDURRA
- berrijario
Azalpena: berritsu
Adibideak:
Getari ortan beti badira bi iru berri-jariyo.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: BERRITSUKERIA
Gazteleraz: boquirroto
Frantsesez: franche caillette
- beste honenbeste
Azalpena: honenbeste
Adibideak:
beste onenbeste komeri.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: otro tanto
- burutik elbarria egon
Azalpena: zoroa izan
Adibideak:
Ori jarri zuana burutik egongo zan elbarriya
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: EROMENA
Gazteleraz: faltar(le) un tornillo
Frantsesez: manquer d'une vis
- denbora labur
Azalpena: aurki
Adibideak:
denbora labur ospitalera juan biarra da tristia.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: ETORKIZUNA / LABURTASUNA
- denbora pasa
Azalpena: premiarik gabeko jardunean
Adibideak:
denbora pasa letu'itzazute.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: pasando el rato
- elkar hartu
Azalpena: elkartu
Adibideak:
ondorenian etorriko da ez dakigu zenbat negar projimuari lagun egiñaz danok artu zagun alkar
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: ELKARTASUNA
- (inori) entierroa egin
Azalpena: galtzailetzat jo
Adibideak:
Oriyotarrai entierrua len badirade egiñak
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- gogoan eduki
Azalpena: gogoratu
Adibideak:
Edukiko du goguan
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Dauzkat goguan jasuak
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: tener en cuenta
- gogoan hartu
Azalpena: gogoratu
Adibideak:
Kontu politak badira emen oram goguan artzeko / zenbait gizonen opiniyua beti diruba galtzeko
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: tomar en cuenta
- hain gutxi
Azalpena: ezetza, errepikatuan
Adibideak:
Bi mutil gazte daude Sarikolakuak gorputzetik ez daude ain gutxi plakuak?
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: menos aún
- hala ere
Adibideak:
aiñ zan ariña eta sinplia batela zirudiyena bañon alare guretzako zan premiyoa laugarrena.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: no obstante
Frantsesez: cependant
- hitzetik hortzera
Azalpena: tanpez, berehala
Adibideak:
kontestatzera nua itzetik ortzera.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: MAIZTASUNA
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- honetaz aurrera
Azalpena: une honetatik
Adibideak:
ontaz aurrera obiak gaure artzeko baño uzteko.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: ETORKIZUNA
- honez gero
Azalpena: mintzo garenerako (ezer) gertatu edo gauzatua dela adierazteko
Adibideak:
onezkero zer mouz konpontzen zera Afrika aldeko morakin?
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: para ahora
- hontara(z) gero(z)
Azalpena: hontakoz
Adibideak:
ontara ezkeroz obeko degu olako lanak uztia.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- hor konpon!
Adibideak:
or konpon zaitezte!
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
or konpon dedilla!
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- hutsaren peskisan
Azalpena: alferrik
Adibideak:
Ezkondutzeko deia biaiet otsegin beti utsan peskisan ibilli ez nadin.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- ideia hartu
Azalpena: otu
Adibideak:
bertso bat orri ateratzeko, orain artu det idia, treñurua ta batel ederrak orrek egiñak badia
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- inondik eta inora (ez)
Azalpena: inola (ez)
Adibideak:
zenbat dan eziñ konsideratu iñondik eta iñora.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: de ninguna manera
Frantsesez: d'aucune manière
- inondik inora (ez)
Azalpena: inola (ez)
Adibideak:
ezin omen da iñondik iñora konpondu.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: de ninguna manera
Frantsesez: d'aucune manière
- ipurdiko mina(k)
Azalpena: galera(k)
Adibideak:
arrezkeroztik berak penatzen ditu ipurdiko miñak.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: HONDAMENA
- kasketan jarri
Azalpena: otu
Adibideak:
Alper gaiztuan ez nauk iyo San Estebango kaxketan / izugarriak botako'izkiyat jarritzen banaiz kasketan!
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- kontu hartu
Azalpena: adi egon
Adibideak:
etsai gaiztuen tentaziyuan ez gaitezela gelditu geren animai kontu artzeko gogor ekargatu gaitu
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: AXOLA
- kopeta itzala jarri
Azalpena: haserretu
Adibideak:
Baña aretxek jarri ziraden oso kopeta itzala ze alutako esan ziñion parranderua nintzala
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: fruncir el ceño
Frantsesez: froncer les sourcils
- kopeta jarri
Azalpena: haserretu
Adibideak:
Bein andregai bat izan nuben da bera gosiak il zian a zer kopeta jarriko diran Josefatera eltzian
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: HASERREA
Gazteleraz: fruncir el ceño
Frantsesez: froncer les sourcils
- lanak ukan
Azalpena: zaila gertatu
Adibideak:
Itzbiriak lanak izan ditu emen denok lagunak gera guzitok elkarren
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: costar trabajo
- (ezer, inor) leku txarrean ez egon
Azalpena: oker egon
Adibideak:
Inozentia izan banitzan ez neguan leku txarrian
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: EGOKIERA
- leporaino bete
Azalpena: zeharo bete
Adibideak:
Bete biar degu ardoz lepo-leporaño
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: llenar(se) hasta los topes
- mazua hartu
Azalpena: espero dena ez gertatu
Adibideak:
ez al zazute akordatutzen lenagoko erasua? Iru urte da artu zutela izugarrizko mazua
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: llevarse un chasco
- mingaina leun erabili
Azalpena: lausenkatu
Adibideak:
Mingaña legun ibilli arren kariño fiña atzera / itxura zerbait badezu baña alaja piña etzera
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: LAUDORIOA
Gazteleraz: hacer la pelota
Frantsesez: faire de la léche
- munduko pausoak
Azalpena: bizitza
Adibideak:
Jesus gure zai an omen dago zabaldurikan besuak ikusi eta errukiturik gure munduko pausuak.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: BIZIA, BIZIMODUA
- muturka egon
Azalpena: haserre egon
Adibideak:
Patroiakin muturka gaudela
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: HASERREA
- (inori) neurriak hartu
Azalpena: inor zorrozki juzgatu
Adibideak:
patroiakin muturka gaudela ori gezurra sortzia / nunbait pentsatuko zuten oiek guri neurriyak artzia
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- nor(k) bere
Azalpena: bakoitzaren
Adibideak:
nork bere kontxientziya.
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- parte(a) eman
Azalpena: gaztigatu
Adibideak:
Aurten zer ditxa izandu degun eman biar det partia
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: IRAGARTZEA
Gazteleraz: dar parte
- pronto eduki
Azalpena: prest eduki
Adibideak:
Egun ortan ziyon esan txalupa pronto edukitzeko
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- segida eman
Azalpena: erantzun
Adibideak:
Nere lanakin arrazoiakin eman nai diyot segira
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- seinalea bota
Azalpena: tratuetan eta apustuetan, hainbestekobat aurreratu
Adibideak:
orduan señalia bota zen eta gañea jokua
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- soinean galak eta buruan haizea ukan
Azalpena: zentzugabea izan
Adibideak:
Ni akordatzen naizenez askori pasia soñian galak eta buruban aizia
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: ZENTZUA
- sona eduki
Azalpena: fama ukan
Adibideak:
Premiyo asko irabaziya Oriyok daduka sona
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- sorgin guztiak dantzan jarri
Azalpena: azkarra izan
Adibideak:
Sorgiñ guziyak dantzan jartzeko eztu iñoren biarrik
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- (ezeri) (inori) tamaina hartu
Azalpena: (ezertara) egokitu, moldatu
Adibideak:
inazio manterola dago arraun-lanian bikaña / ederki artutzen diyo bere lanari tamaña
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Gazteleraz: coger las vueltas
- tankera eman
Azalpena: igarri
Adibideak:
Saiatutzeko aña bazan da / prebenituta jun gera / zerbait egingo ote genduen / ematen giñon tankera
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
Kontzeptuak: IGARTZEA
- (inor) zezen gaiztoa izanagatik banderila sartu
Azalpena: menderatu
Adibideak:
Ustez seguru zuten bandera irabaziya Oriyo / zezen gaixtua izanagatik banderilla sartu diyo
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.
- zurra bat hartu
Azalpena: jipoitua izan
Adibideak:
Ango tiro-soñuak bonbakin batian / zurra ederra artuta juan giñan trotian
URKIA, J. B. "Gaztelu" (Bertsolaria, 1880-1934)
A. Zavala Gaztelu bertsolaria.