aurkituak: 192

• ahopean

  Azalpena: isilka

  Adibideak:

  —   agopeian.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ISILTASUNA

  Frantsesez: à mi-voix

• ahozabal

  Azalpena: berritsu

  Adibideak:

  —   agosabala.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: boquirroto

  Frantsesez: franche caillette

• (inori) aitorra eduki

  Azalpena: inorengana eskerdun egon

  Adibideak:

  —   Autorra beti eukitten xaat ari
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• aixer egon

  Azalpena: lo arinean egon

  Adibideak:

  —   Aixer egon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• alaka ibili

  Azalpena: akuiluka ari

  Adibideak:

  —   Alaka ibilli biar oñekiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• alboroka egin

  Azalpena: festa-bilera egin

  Adibideak:

  —   Albookia eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• alegorri

  Azalpena: ateo

  Adibideak:

  —   alegorrixa.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• amelua baino makalagoa(k)

  Azalpena: makal

  Adibideak:

  —   amelua baiño makalagua.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• apo-apoan

  Azalpena: larri

  Adibideak:

  —   apo-apuan bizi, apo-apuan salbau suan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: LARRITASUNA

• arazoan ibili

  Azalpena: nahaspilaka ari

  Adibideak:

  —   Arasuan, arexerixan ibilli
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• artobero

  Azalpena: harro

  Adibideak:

  —   artobero.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: HARROKERIA

  Gazteleraz: vendehumos

  Frantsesez: m'as-tu-vu

• asun egon

  Azalpena: haserre egon

  Adibideak:

  —   Asun eon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• atzekoz aurrera

  Azalpena: aldez kontra

  Adibideak:

  —   atzekuaz aurrea.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ

  Gazteleraz: al revés

• atzena emon / jo

  Azalpena: amaitu

  Adibideak:

  —   Atzena jo dau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• aurrekalde ona egin

  Azalpena: (inor) tronpatu

  Adibideak:

  —   Aurrekalde ona eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Frantsesez: donner le change

• autuak esan

  Azalpena: ipuin barregarriak esan

  Adibideak:

  —   Autuak esaten
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• auzoa jo

  Azalpena: batzarrera hots egin

  Adibideak:

  —   Ausua jo
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• azpijana egin

  Azalpena: traizio egin

  Adibideak:

  —   aspijana ein txak orri
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: AZPIKERIA

• begitanzinoa egin

  Azalpena: iruditu

  Adibideak:

  —   Begitantziñua eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• begizkoa egin

  Azalpena: madarikatu

  Adibideak:

  —   Begizkua eiñ zaue
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: MADARIKAZIOA

  Gazteleraz: echar mal de ojo

  Frantsesez: jeter un sort

• bekozko iluna eduki

  Azalpena: haserretu

  Adibideak:

  —   Bekosko illuna dauko
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: fruncir el ceño

  Frantsesez: froncer les sourcils

• belarrimotz

  Adibideak:

  —   belarrimotza.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• beltzak egin

  Azalpena: gaiztakeria egin

  Adibideak:

  —   Baltzak eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• berdinberoa

  Azalpena: ohea

  Adibideak:

  —   bardinberoa
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• biharamona ukan

  Azalpena: festa ondoko tontaldia ukan

  Adibideak:

  —   Bisaamon galanta
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• bihurrera hartu

  Azalpena: alderantziz ulertu

  Adibideak:

  —   biurrera artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ

• bizi alargun egon

  Azalpena: ezkontideak elkarren aparte bizi

  Adibideak:

  —   bizi-alargun daoz
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (inoren) bizkarretik

  Azalpena: bestek ordainduta

  Adibideak:

  —   besteen biskarreti barreiñ.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: BALIAKETA

  Gazteleraz: a (mi, tu, su...) costa

• buru eman

  Azalpena: amaitu

  Adibideak:

  —   Lanai buru emun ezinda gabitz
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: AMAIERA

  Gazteleraz: dar término

  Frantsesez: mettre un point final

• buruzutik

  Azalpena: alderantziz

  Adibideak:

  —   buruzuti bota, buru-zuti ein ddau.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ALDERANTZIZ

  Gazteleraz: cabeza abajo

• busti ala lehor bota

  Azalpena: zozkatu

  Adibideak:

  —   Cuando no hay una moneda para echar a cara o cruz, se echa una piedra plana mojándola por una cara con saliva y diciendo: "busti ala lior"
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: echar a cara o cruz

  Frantsesez: jeter pile ou face

• daka bota

  Azalpena: kolpean bota

  Adibideak:

  —   Daka bota
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• demanda egin

  Azalpena: errierta eman

  Adibideak:

  —   Demanda eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ERRIERTA

  Gazteleraz: leer la cartilla (a alguien)

  Frantsesez: passer un savon (à quelqu'un)

• eguzki begi

  Azalpena: egutera

  Adibideak:

  —   Eguzkibegira atara
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ehunak irabazi

  Azalpena: sodata irabazi

  Adibideak:

  —   Ehunak irabastera
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• elorrio ikusi

  Azalpena: sufritu

  Adibideak:

  —   Elorrixo ikusi zuan
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• entzuera ukan

  Azalpena: entzutetik ezagutu

  Adibideak:

  —   Entzueria baxuat
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• eran jarri

  Azalpena: egokitu

  Adibideak:

  —   Eran jarri
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: EGOKIERA

• erasan bat egin

  Azalpena: agindutakoa egitean ezer matxuratu

  Adibideak:

  —   Erasan bat eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: AGINTEA

• erbi-lo

  Azalpena: lo arin

  Adibideak:

  —   erbi-lua
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• erdalgaizto

  Azalpena: gaizki hitzegindako erdara

  Adibideak:

  —   erdalgaisto eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• eria baino zailagoa(k)

  Azalpena: zaildutako

  Adibideak:

  —   eria baiño saillago.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ernetatik ekarri

  Azalpena: berezkoa ukan

  Adibideak:

  —   Ernetatik dakar ori
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: venirle (algo a alguien) de casta

• erronkak bota

  Azalpena: harrokeriak esan

  Adibideak:

  —   Aronkaak botaten
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: HARROKERIA

  Frantsesez: faire le rodomont

• esku lohiko

  Azalpena: gaizkile

  Adibideak:

  —   esku loikua da ta billur izan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: GAIZTAKERIA

• esku zabaleko

  Azalpena: emankor

  Adibideak:

  —   esku zabalekua da.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: EMANKORTASUNA

• etxetik gurutzea irten

  Azalpena: etxean inor hil

  Adibideak:

  —   Gure etxeti(k) sei kurtzek urten daue
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: HERIOTZA

• euskalgaizto

  Azalpena: gaizki hitzegindako euskara

  Adibideak:

  —   euskalgaizto: dana euskal gaizto eiten daue umiak.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ez ur eta ez ardo izan

  Azalpena: karakter zehatzik ez ukan

  Adibideak:

  —   Ez ur da ez ardo
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: no ser ni chicha ni limonada

• ezamarren

  Azalpena: dirua osatu

  Adibideak:

  —   ezamarrenak eruan txak.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: DIRUA

• ezamarrenak batu

  Azalpena: hondarrak bild u

  Adibideak:

  —   Ezamarrenak batu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• firri farra bota

  Azalpena: lardaskatu

  Adibideak:

  —   Firri-farra bota
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• furrustaka ibili

  Azalpena: marmarka ari

  Adibideak:

  —   Furrustaaka ibilli
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• gabi ardatza baino sendoagoa(k)

  Azalpena: sendoa(k)

  Adibideak:

  —   gabi-ardatza baiño senduago.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• galtzagorria

  Azalpena: deabrua

  Adibideak:

  —   galtza gorrixa
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• garoinak zulatu

  Azalpena: hots handia aditu

  Adibideak:

  —   Garoinak sulatu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• gau txori

  Azalpena: gauzale

  Adibideak:

  —   gau-txoixa.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• giltza orratz

  Azalpena: orratz ixteko

  Adibideak:

  —   kiltza-orratza
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• goiti beheti

  Azalpena: alde gutirekin

  Adibideak:

  —   goiti beeti
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: poco más o menos

  Frantsesez: à peu près

• gorri gelditu

  Azalpena: ezer gabe gelditu

  Adibideak:

  —   gorri gelditu etxia
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• haginak berdindu

  Azalpena: adindu

  Adibideak:

  —   Aginak bardinduta daukat
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: HELDUTASUNA

• haize begi

  Azalpena: haizetara zabaldutako leku

  Adibideak:

  —   aisebegixak
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• haizea eman

  Azalpena: sustatu

  Adibideak:

  —   Aizia emon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: dar alas

• hankalatraba

  Azalpena: hanka bi aldetara jezarririk

  Adibideak:

  —   ankaletraba.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: a horcajadas

  Frantsesez: à califourchon

• hauspekoak egin

  Azalpena: zozkatu

  Adibideak:

  —   Auspeekuak eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: echar a suertes

  Frantsesez: tirer à pile ou face

• hegal fina eduki

  Azalpena: (neskak) fama ona ukan

  Adibideak:

  —   Egala fiña dauko
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• hil herioan egon

  Azalpena: hil hurran egon

  Adibideak:

  —   Illeixuan fan da, dao
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: HERIOTZA

  Gazteleraz: estar en las últimas

• hitza jan

  Azalpena: agindutakoa ez bete

  Adibideak:

  —   Bere berbia jan
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: AGINDUA

  Frantsesez: revenir sur sa parole

• hitza sasiatu

  Azalpena: hitzak gaizki ebaki

  Adibideak:

  —   Sasiau eitten dau (berbia)
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• hizpidea eman

  Azalpena: hitz egiteko aiztakia eman

  Adibideak:

  —   Izpidia eman
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• hutsamarrenak batu

  Azalpena: hondarrak bildu

  Adibideak:

  —   utzamarrenak batu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• hutsean eman

  Azalpena: doan eman

  Adibideak:

  —   Utzian emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ia ian egon

  Azalpena: hil hurran egon

  Adibideak:

  —   Ixixaan dago
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• iruzur egin

  Azalpena: tronpatu

  Adibideak:

  —   Irusur eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: TRONPATZEA

  Frantsesez: donner le change

• itsuarekin trukean egin

  Azalpena: laugarren jokalaria falta denean haren kartak ikusiz jokatu

  Adibideak:

  —   Itzuaas trukian eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• izarretik izarrera

  Azalpena: egun osoan

  Adibideak:

  —   izarretik izarrera.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: de sol a sol

• (ezeren) izena egin

  Azalpena: itxura egin

  Adibideak:

  —   Afari-izena eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ITXURA

• izerdi patsetan

  Azalpena: izerditan

  Adibideak:

  —   izardi-patzetan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: AHALEGINA / NEKEA

  Frantsesez: en nage

• jai eduki

  Azalpena: ezer ez espero

  Adibideak:

  —   Orreandi jai dauko
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (inorekin) jazkizunik ez egon

  Azalpena: (inoren) laguntza esperantzarik ez ukan

  Adibideak:

  —   Orregas eztao jazkizunik
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• jesurkristori bizarra urdindu arte

  Azalpena: inoiz ez

  Adibideak:

  —   etzara etorriko Jesukristori bizarra urdindu-arte.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• jijimaja eduki

  Azalpena: suderretik bezala hitz egin

  Adibideak:

  —   Jijimajia dauko
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• jopet egin

  Azalpena: ihes egin

  Adibideak:

  —   Jopet ein dau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: IHESA

• (neure, heure, bere...) kabutan

  Azalpena: norberaren buruarekiko

  Adibideak:

  —   berekautan, eurenkautan-jardun.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: para (mis, tus, sus...) adentros

  Frantsesez: dans son for interieur

• kafan egin

  Azalpena: hankekin lurra arakatu

  Adibideak:

  —   Kafaan ein xueitta
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kaila jo

  Azalpena: trufatu

  Adibideak:

  —   Kallia jotxak ederki
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: UMOREA

  Gazteleraz: tomar el pelo

  Frantsesez: faire la barbe

• kaka ume

  Azalpena: mukitzu

  Adibideak:

  —   Asko presentau ziran, baña esan eban: "Kaka-umiak fuera". Ta nausitxuenak apartau zitxuan (ezten) kaka ume orreik.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kakanahastu

  Azalpena: nahaspilatu

  Adibideak:

  —   Kakanastu, kakanaasketan daue
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kakoa asmatu

  Azalpena: inor erakartzeko bidea asmatu

  Adibideak:

  —   Kakua asmau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kale egin

  Azalpena: erratu

  Adibideak:

  —   Kale eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ERRAKUNTZA / OKERTZEA

• kankreoan ibili

  Azalpena: jolastu

  Adibideak:

  —   Kankreuan ibilli
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kaonada bat hartu

  Azalpena: sutondoan berotu

  Adibideak:

  —   kaponaa bat artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (ezertarako) kasketa eduki

  Azalpena: (ezertarako) irrikia izan

  Adibideak:

  —   Kasketa dauko orixe eitteko
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: GUTIZIA

• ke eman

  Azalpena: zigarrotik arnas hartu

  Adibideak:

  —   Iru lau kee emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kito egin

  Azalpena: diruzko edo bestelako zorra ordaindu

  Adibideak:

  —   Kitto eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kixirik (ere)

  Azalpena: batere ez

  Adibideak:

  —   kixirik be ez.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: ni pizca

• kortea egin

  Azalpena: tanto egin

  Adibideak:

  —   Kortia eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ONDOEZA

• kotxa(k) egin

  Azalpena: tanto egin

  Adibideak:

  —   Kotxak egiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kuku jota

  Azalpena: nekaturik

  Adibideak:

  —   kuku jota.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: NEKEA

  Gazteleraz: hecho polvo

• kukumarro

  Azalpena: ihauteriko mozorro

  Adibideak:

  —   kukumarro.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kukumarru

  Azalpena: txoriak uxatzeko giza-irudi

  Adibideak:

  —   kuku-marrua.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• kurkubita bezalako

  Azalpena: apain

  Adibideak:

  —   kurkubitia lakotxia.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• larrugorrian

  Azalpena: biluzik

  Adibideak:

  —   narru gorrixan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: en cueros vivos

• lau mutur egin

  Azalpena: tronpatu

  Adibideak:

  —   Irusur da lau mutur ein xao
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: TRONPATZEA

  Gazteleraz: dejar con un palmo de narices

• lausoa egin

  Azalpena: begiak nekatu

  Adibideak:

  —   Lausua eitten xat
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lauziriko bat ez balio

  Azalpena: ezer ez balio

  Adibideak:

  —   Lausiko bat eztau balixo
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: BALIOA

  Gazteleraz: no valer un real

  Frantsesez: ne pas valoir un pet de lapin

• liperrik (ere)

  Azalpena: batere ez

  Adibideak:

  —   liperrik be ez.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: ni pizca

• lipritzik (ere)

  Azalpena: batere ez

  Adibideak:

  —   Lipritzik be ez.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: ni pizca

• lo erre

  Azalpena: iratzarri ondoko haserre

  Adibideak:

  —   lo erria dauko ume-onek.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lo-kaikuak egin

  Azalpena: logaleak buruarekin beheraka egin

  Adibideak:

  —   Lokaikuak eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: dar cabezadas

• lo-kamutsak egin

  Azalpena: lo labur

  Adibideak:

  —   lokamus bat eiñ, lokamusa.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lo-zirri

  Azalpena: logale

  Adibideak:

  —   losirri
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lorrean joan

  Azalpena: irristaka joan

  Adibideak:

  —   Lorrian fan
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lotura eman

  Azalpena: lotu

  Adibideak:

  —   Loturia emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• lozorroan

  Azalpena: erdi lo

  Adibideak:

  —   losorruan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: LOA

• lurra hartu

  Azalpena: finkatu

  Adibideak:

  —   sustarra artu, lurra artu landariak
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ATXIKIMENDUA

  Gazteleraz: echar raíces

  Frantsesez: prendre racine

• marimatraka

  Azalpena: (neska) bihurri

  Adibideak:

  —   marimatraka bat.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: BIHURRIKERIA

• marimotrailu

  Azalpena: (neska) lodikote

  Adibideak:

  —   marimotraillu bat.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• matxin tapakaria

  Azalpena: aharia

  Adibideak:

  —   matxintapakaria
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• matxinakalaña baino luzeagoa(k)

  Azalpena: luzea(k)

  Adibideak:

  —   matxinakalaña baiño lusiao don.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: más largo que la Cuaresma

  Frantsesez: long comme un jour sans pain

• meko egin

  Azalpena: ezinean gelditu

  Adibideak:

  —   Eziña jo daixenian esaten da: meko ein ddau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• merro-merro egon

  Azalpena: isilean kolperen bat hausnartu

  Adibideak:

  —   Merro-merro eon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• mikirikixo egon

  Azalpena: hanka puntetan makurtuta egon

  Adibideak:

  —   Mikirikixo xaok
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• murgilean sartu

  Azalpena: uretan buruz behera sartu

  Adibideak:

  —   Murgillian sartu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• murku egon

  Azalpena: haserre egon

  Adibideak:

  —   Murku dao
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• murmur joan

  Azalpena: norberaren buruarekin hizketan joan

  Adibideak:

  —   Mur-mur fuan
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• nahaste borraste

  Azalpena: nahaspila

  Adibideak:

  —   nahaste-borraste eon.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• narra egin

  Azalpena: arrastaka ekarri

  Adibideak:

  —   Narra eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• negu mutil

  Azalpena: neguan baserritik lan bila irteten den mutil

  Adibideak:

  —   negu-mutil.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ningunoa ipini

  Azalpena: trabak jarri

  Adibideak:

  —   Ningunua ipiñi
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: poner reparos

• oilalurra

  Azalpena: etxe inguruko lurra

  Adibideak:

  —   oillalurrian bizi izan gaa.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• oina eta soina egin

  Azalpena: oinetakoak eta soinekoa egin

  Adibideak:

  —   Geuk eingo xau oiña ta soiña
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ok egin

  Azalpena: ase

  Adibideak:

  —   Ok eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• onaixa eman

  Azalpena: kontratu baten desberdintasunak orekatu

  Adibideak:

  —   Onaixa emon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• ondra tira

  Azalpena: kanposanturako kortejuan buru izan

  Adibideak:

  —   Ondria tiratu dau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: presidir el cortejo

  Frantsesez: mener le deuil

• onurea kendu

  Azalpena: inorengatik gaizki esan

  Adibideak:

  —   Onuria kendu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• oporrik ez eduki

  Azalpena: beti jateko prest egon

  Adibideak:

  —   Ez tauko oporrik onek
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• orbela baino makalagoa(k)

  Azalpena: makala(k)

  Adibideak:

  —   orbela baiño makalagua.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (bazkal-, afal-) ostea egin

  Azalpena: su handi bat egin

  Adibideak:

  —   Afalostia eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• otz eman

  Azalpena: abereak atzetik xaxatu

  Adibideak:

  —   Otz emon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• plaza gizon

  Azalpena: jendaurrean ohitutako gizon

  Adibideak:

  —   plaza-gison.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• putzusaina egin

  Azalpena: puzkerra bota

  Adibideak:

  —   Putzusaiña eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• puxeta jo

  Azalpena: arropa garbitu

  Adibideak:

  —   Puxeta joten
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: GARBIKETA

  Gazteleraz: hacer la colada

• sabela egin

  Azalpena: konkorra irten

  Adibideak:

  —   Sabela ein xako
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• sadorra utzi

  Azalpena: ondorioa utzi

  Adibideak:

  —   Itxi xao bere sadorra gaitz orrek
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• saka egin

  Azalpena: pelota jokoa hasi

  Adibideak:

  —   Saka iñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• sakon egon

  Azalpena: lasai egon

  Adibideak:

  —   Sakon eon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• salda gizon

  Azalpena: (gizon) diru osatzaile

  Adibideak:

  —   salda-gizonak.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (arrautzak) saldak irten

  Azalpena: (arraultzak) txitagabeak gertatu

  Adibideak:

  —   Bestiak saldaak urten doskue
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• san martini oloa pagatu

  Azalpena: sufritu

  Adibideak:

  —   San Martinen olua pagau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• sapo erdara

  Azalpena: gaizki hitz egindako erdara

  Adibideak:

  —   sapo-erderia.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• (inorentzako) sapua eduki

  Azalpena: gorrotatu

  Adibideak:

  —   Sapua eukan neetako
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: tener ojeriza

• sasipasa

  Azalpena: hitzak gaizki ebaki

  Adibideak:

  —   Sisipasau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• seina egin

  Azalpena: erditu

  Adibideak:

  —   Seiña eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• setioa eduki

  Azalpena: ezin ibili

  Adibideak:

  —   Setixua dauka
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• sor sor egon

  Azalpena: oinazeak egon

  Adibideak:

  —   Sor-sor eon
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• su zakur

  Azalpena: haragi ustelak sortzen duen su

  Adibideak:

  —   sutxakur.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: fuego fatuo

  Frantsesez: feu follet

• sudurpekodun

  Azalpena: bibotedun

  Adibideak:

  —   surpeekodunak.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• sula egin

  Azalpena: erratu

  Adibideak:

  —   Sula eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ERRAKUNTZA

• sula eman

  Azalpena: erratu

  Adibideak:

  —   Sula emun dau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• susuma eman

  Azalpena: higuindu

  Adibideak:

  —   Susumia emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• tafan ekin

  Azalpena: animaliek elkarri mehatxu egin

  Adibideak:

  —   Tafaan ekin dia
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: MEHATXUA

• taka-taka

  Azalpena: oinez

  Adibideak:

  —   taka-taka fuan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• taloa hartu

  Azalpena: ipurdiz erori

  Adibideak:

  —   talua artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• tati egin

  Azalpena: eskaini eta ez eman

  Adibideak:

  —   Tati iñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• tautik (ere)

  Azalpena: batere ez

  Adibideak:

  —   tautik pe ez dau esaten.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: ni mu

• tejua egin

  Azalpena: jakiak gustu txarra hartu

  Adibideak:

  —   Tejua eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• traskada bat hartu

  Azalpena: kolpe gogorra hartu

  Adibideak:

  —   traskaa bat artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• trikixa eduki

  Azalpena: (animalia) herrenka ibili

  Adibideak:

  —   Trikixa euki
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• tripa zorria(k)

  Azalpena: gosea(k)

  Adibideak:

  —   tripasorrixak.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• tronpa jo

  Azalpena: trufatu

  Adibideak:

  —   Tronpia jo
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: UMOREA

  Gazteleraz: tomar el pelo

  Frantsesez: faire la barbe

• txaramela eman

  Azalpena: zigortu

  Adibideak:

  —   Txaamelia emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• txatxilipurdi

  Azalpena: burutxeta

  Adibideak:

  —   txatxilipurdi.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• txitxiburduntzi egin

  Azalpena: burduntzian eutsitako haragia sutan jarri

  Adibideak:

  —   Txitxiburduntzi eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• txondorra hegaletan egon

  Azalpena: sua bizienean egon

  Adibideak:

  —   Txondarra egaletan dao
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• txorietxe geratu

  Azalpena: (etxe bat) hutsa eta utzia geratu

  Adibideak:

  —   txorietxe geratu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• urdaila hartu

  Azalpena: ase

  Adibideak:

  —   urdailla artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• urkabera eman

  Azalpena: urkatua izatera kondenatu

  Adibideak:

  —   Urkaberia emun txai
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• urlia lekutan

  Azalpena: urrun

  Adibideak:

  —   ulixa lekutan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: URRUNTASUNA

• zakur mutur

  Azalpena: jenio zakarreko

  Adibideak:

  —   txakur muturra.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: cascarrabias

• zakurrilar

  Azalpena: jenio zakarreko

  Adibideak:

  —   txakurrilarra bat.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: cascarrabias

• zankalepo egin

  Azalpena: zamari gainean igaterakoan beste aldera erori

  Adibideak:

  —   Zankalepo eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zankarrenkan

  Azalpena: oin bakarrean

  Adibideak:

  —   sankarrankan.
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zarramuskia egin

  Azalpena: errierta eman

  Adibideak:

  —   Sarramuskixa bat eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ERRIERTA

• zart egin

  Azalpena: lehertu

  Adibideak:

  —   Sart egin dau
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zauzka egin

  Azalpena: hozka desegin

  Adibideak:

  —   Sauska-sauska eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zipli zapla eman

  Azalpena: jo

  Adibideak:

  —   Sipli-sapla emun
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zipriztinak egin

  Azalpena: errierta eman

  Adibideak:

  —   Txipistiñak eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Kontzeptuak: ERRIERTA

• ziri-fara ibili

  Azalpena: denbora pasa ari

  Adibideak:

  —   Emetxe nabil ziri-fara
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zoko egin

  Azalpena: jokoa galdutzat eman

  Adibideak:

  —   Soko iñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zorretan hartu

  Azalpena: gerora ordaintzeko erosi

  Adibideak:

  —   Eskuan daukatan argizaria ere zorretan artu det (gar). Sorretan artu
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

• zotz egin

  Azalpena: zozkatu

  Adibideak:

  —   Zotz eiñ
  HERRI MINTZOA
  Izaguirre, C. El vocabulario basco de Aranzazu-OÏate.

  Gazteleraz: echar a suertes

  Frantsesez: tirer à pile ou face