- alboroka egin
Azalpena: festa-bilera egin
Adibideak:
Alboroka egin bear zutela tratu orren izenian
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- andrearen dotea edan
Azalpena: diruak zurrutan gastatu
Adibideak:
Beti tabernarako al zuan guztia azkenik edan zuan andrean dotia
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: DIRUA
- (ardo truke) andrearen gona saldu
Azalpena: edalea izan
Adibideak:
Etzaio damutzen tabernan egona ardo truke saltzen du andrearen gona
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- ardi jantziko
Azalpena: zintzo itxurako
Adibideak:
ardi janmtziko otsuak.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- artagalbara
Azalpena: ergel
Adibideak:
andrekumetan billatu leike amaika artagalbara.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- astaputz
Azalpena: ergel
Adibideak:
gu gaituk astaputzak, ez dezute aditzen?.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- begiak bete
Azalpena: atsegin ukan
Adibideak:
Elkarri argi bagiratuaz bete zazute begiak
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- berandu gosaldu
Azalpena: nahi bezala bizi
Adibideak:
berandu gosalduta egoten dek bera ni bazkari otzakin berriro lanera
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: BIZIMODU ONA
- bihotzgogor
Azalpena: errukigabe
Adibideak:
berari laguntzeko ain biotz gogorrak.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ANKERKERIA
Gazteleraz: duro de corazón
- buruan hazkurea ukan
Azalpena: damutu
Adibideak:
Portamonedak bete ziraden aurretik ustu ziranak / gero buruan azkura zuten presentatu etziranak
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- burura haize okerra sartu
Azalpena: zoratu
Adibideak:
Mundu guztia arek darabil bera ibilli zan modura arrokerien aize okerra sartutzen digu burura
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- buruz aurrera
Azalpena: aurreraka
Adibideak:
danok buruz aurrera biar dute jausi.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: de bruces
- denbora ontzen oihuari begira pasa
Azalpena: alferkeriatan egon
Adibideak:
Iñor etzuan berriz ereman ordena zeukan tokira uda guzia or pasatu du ontzen ojuari begira
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: estar cazando moscas
Frantsesez: passer son temps à enfiler des perles
- eskuineko bidetik ibili
Azalpena: behar bezala jokatu
Adibideak:
Eskubiko bideti ibilli gaitezen elkarri on egiñaz beti zuzen zuzen
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ZENTZUA
- eskupeko
Azalpena: limosna
Adibideak:
gero eskupekuak bandeja betian.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- ezti gozozko ilargia
Azalpena: ezkontondoko sasoia
Adibideak:
opa dizuet urte askotan ezti gozozko illargia
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: luna de miel
Frantsesez: lune de miel
- fandangoaren buelta
Azalpena: egoeraren bestelakotzea
Adibideak:
fandango onen bueltia gero eston izango jolasa.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: la vuelta de la tortilla
- (inor) fraka eta gona izan
Azalpena: inork gizonezkoari eta emakomezkoari dagozkienak egin
Adibideak:
Ezin izan liteke etxeko andre ora bere bada fraka ta bera bada gona
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- gainez egin
Azalpena: konplitu
Adibideak:
Lelokeriak oso egin ziguk gaiñez
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- goibehera
Azalpena: arazo
Adibideak:
ez dakizte munduko goibera guziak.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- hain gutxiago
Azalpena: ezetza, errepikatuan
Adibideak:
zeuk gutxi esan eta beriak ain gutxiago sinistu, aitzakia bat ona asmatu zuk izketa ez luzatu.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: menos aún
- halakoren batean
Azalpena: noizbait
Adibideak:
eleiz-eskontza egingo dute naizbait alakoren baten.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- harria ekarri
Azalpena: galera ekarri
Adibideak:
Alaja edo pintatutziak lagatzen ditut aparte oiek askotan familiarako arri aundia dakarte
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: HONDAMENA
- huts egin
Azalpena: erratu
Adibideak:
Itz alfer jarixua ederki uts egiñ
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: OKERTZEA
- iji eta aja
Azalpena: alaiki
Adibideak:
iji ta aja mutillak ere aien jiran.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ALAITASUNA
- ipurdiz behera
Azalpena: ipurdiz
Adibideak:
laurak ipurdiz bera nunai ziran jausten.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- itsumustuan
Azalpena: presaka
Adibideak:
itsumustuan kamisutsian ataritikan irten zan.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ITSUTASUNA / PRESA
- kaskarin
Azalpena: txolin
Adibideak:
Au diotenak izan litezke kaskarin.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ZENTZUA
Gazteleraz: casquivano
Frantsesez: tête frêlée
- kutun ukan
Azalpena: maitatu
Adibideak:
Alde nai ez duana amaren ondoti amak kutun itxu izango du beti
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- lekunberrira erremintari (bidali)
Azalpena: solasa edo harremanak haserrez hautsi
Adibideak:
Asto-mantzia jantzitakoan ez dira joango ganau-zai: obe litzake jungo balira Lekunberrira errernintai
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- mutiko bizi
Azalpena: apaltasunean bizi
Adibideak:
Amazortzi bat urte artian bizi bear da mutiko; osasun ona ak izango du bere bizitza guztiko
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- (inori) neurriak hartu
Azalpena: inor zorrozki juzgatu
Adibideak:
gure utsunak ikusi gabe besteri neurriak artzera beti aurrera begiratuaz iñon faltak billatzera
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- ostiralean jaio
Azalpena: ergela izan
Adibideak:
Ostiralian jaiuak dirala tontuak ala esaten zuten gure aurrekuak
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- pardelkeriazko zakua
Azalpena: arlotetza
Adibideak:
zintzotasuna askok sartzen du pardelkeriazko zakuan
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- pazkoetan kutxilotxoa bergaratik ekarri
Azalpena: opari bat egin
Adibideak:
oraintxe bertan bere ondora lotara juatiagaiti kutxillotxua ekarrikoiot Pazkuetan Bergarati
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- petrinak estutu
Azalpena: larrialdi bat igaro
Adibideak:
Alperrik otsaillak petriñak estutu / Arantzazuko amak danok gorde gaitu
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: LARRITASUNA
Gazteleraz: apretarse el cinturón
- polaina(k) jaso
Azalpena: ihes egin
Adibideak:
Saritxuakin natorrenean aurpegiak argi oso nik lantxoren bat agindutzean polañak aguro jaso
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: IHESA
Frantsesez: prendre ses jambes à son cou
- san tripon egin
Azalpena: ase
Adibideak:
Konbidau egunetan San Tripon eiteko
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- soka libre
Azalpena: ezerekiko loturarik gabea
Adibideak:
ni soka libria ta i maiorazkua.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- tontontzira erori
Azalpena: tranpan harrapatua izan
Adibideak:
Oitura onak urritu dira, moda berriak ugari listo usteko asko oi dira tonto ontzira erori
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: AMARRUKERIA
Gazteleraz: morder el anzuelo
Frantsesez: gober le morceau
- triki egin
Azalpena: topatu
Adibideak:
Gizon batekin triki egin ziranian
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- txakur handi
Azalpena: sos
Adibideak:
txakurraundiko opil bat janaz.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: perra gorda
- zalditik astora jautsi / saltoa bota
Azalpena: onetik txarrera
Adibideak:
salto ederra bota berri naiz lengo zalditik astora.
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- zigorra ate ostean gordeta eduki
Azalpena: ezkutuko tranpa bat ukan
Adibideak:
Uste genduan onbide oiek zirala urte guziko baiña zigorra gordeta zeukan ate-ostian geroko
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- zipotzean jarri
Azalpena: haserretu
Adibideak:
Batek trintxera daramalako zertan jarri zipotzean aren jantziak eztu mermarik egiten nere poltsean
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- zoko bota
Azalpena: (inork inor) hil
Adibideak:
Bailara baten auxe pasa zan iya bota zuten zoko
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Gazteleraz: dejar seco
- zorroa pisatzean azpitik hankak jarri
Azalpena: tranpa egin
Adibideak:
Zorrua pisatzian azpitikan ankak gero inpernuan bai a zer mutur jokak
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: AMARRUKERIA
- zorroak (neure, heure, bere...) astoan ekarri
Azalpena: norberaren ahalbidez baliatu
Adibideak:
Errotariak berak agindu auzuan zorruak ekartzeko nork bere astuan
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
- zozoak beleari ipurbeltz esatea
Azalpena: norberaren akatsak besteri egoztea
Adibideak:
zozuak esan zion beleari: "ipurdia daudak beltza"
ANDUAGA, G. (Bertsolaria, 1877-1965)
Bertso bilduma.
Kontzeptuak: AKATSA / NORBERARENAK BESTETARATZEA
Frantsesez: c'est la poêle qui se moque du chaudron