- alajainkoa!
Adibideak:
bai ala jainkua!
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: HARRIDURA
Frantsesez: sacrebleu
- antz(a) eman
Azalpena: igarri
Adibideak:
Iñoiz ez dizu ari zerala antzik emango mokuan
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: IGARTZEA
- astaputz
Azalpena: ergel
Adibideak:
emen pasa da astaputz char ori.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: ERGELKERIA
- bat-batez
Azalpena: tanpez
Adibideak:
baña... bat batez illuntasuna sortu zait orain kolkoan.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Gazteleraz: de repente
Frantsesez: tout à trac
- behatz batenik ere (ez)
Adibideak:
t'etzait iduri ala okertasunikan biatz batenik ere izango danikan.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: ni (el, la) más mínimo(a)
Frantsesez: (le, la) moindre (...)
- bejon (dei(n)ala, deizula, deiola...)
Adibideak:
bejondeizula; illezkor bedi zure aintz agurgarria.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- bi mila kapusai
Adibideak:
aserreturik oso bi milla kapusai! bertan zuben andria jo ta puskatu nai.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- bihotza pil-pil eduki
Azalpena: maitemindu
Adibideak:
Soseguz egon nai arren eziñ biotza daukat zuregan pil-pil
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- bizimodua atera
Azalpena: bizitzeko adina irabazi
Adibideak:
Lur ontan iñork ezin lezake atera bizimoduba
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: BIZIA, BIZIMODUA
Gazteleraz: ganarse la vida
Frantsesez: assurer sa matérielle
- buru-belarri
Azalpena: saiaturik, amorruan
Adibideak:
buru-belarri orrela dabiltzanean.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- enarak bezala jira egin
Azalpena: itzuli
Adibideak:
Nik ere ala egingo nuke enadak bezela jira
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- errupola
Adibideak:
izango dala bai, erru pola! baso beltz eder maitea.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- eztena erabili
Azalpena: zaztatu
Adibideak:
Gaur berriz penak nere barruan eztena darabilkite
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- eztilargia
Azalpena: ezkontondoko sasoia
Adibideak:
opa dizuet nerearen bar-barrendik eztillargi on betea izan dezazuela gaurtandik.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Gazteleraz: luna de miel
Frantsesez: lune de miel
- frantses jardunean ari
Azalpena: ulertu ezinezko hizkeran ari
Adibideak:
Prantzez jardunean ari balitz bezela bere burutik sortzen zituen itz-naspilletako bat
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Frantsesez: parler petit négre
- gut(x)i gora behera
Azalpena: alde gutirekin
Adibideak:
guichi gora bera igo dezasu nere gerriyan parera.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: ANTZA
Gazteleraz: poco más o menos
Frantsesez: à peu près
- hegatza(k) jaso
Azalpena: hegan egin
Adibideak:
al bezin laister egatzak jaso t'arrano abilla / zearka dator basorik-baso aterpe billa
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- intxaur aleren modura
Azalpena: gezurrezko handikerian
Adibideak:
urruti dauden gauz aiek beti inchaur alien modura bakan izanik artzen oi dute pilla galantan ichura.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- iparragirrek utzitako zaku diruaren bila joan
Azalpena: kimera baten atzetik ibili
Adibideak:
Bazekiat juan eitzala-beti izan aiz abillaIparragirre'k utzitako zaku-dirubaren billa
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- iturri (honetan, horretan, hartan) edana egon
Azalpena: inondik jakin
Adibideak:
Iturri ortan edana baldin banego
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- izerdi patz
Azalpena: izerdi
Adibideak:
izerdi-patz ugaria.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- jo eta (bota, lehertu, moztu, puskatu...)
Adibideak:
berta zuben andria jo ta puskatua.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- koipejario
Azalpena: lausenkari
Adibideak:
Ausen da mutil koipeyariyo.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- (...-la) kontu egin
Azalpena: kontsideratu
Adibideak:
Egin dezakegu kontu lorea dala
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: GOGOETA
- lehenbailehen
Azalpena: ahal den arinen
Adibideak:
gaindu det ariñ, lenbailen zeruratzeko ichumendua.
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: ARINTASUNA / LEHENTASUNA
Gazteleraz: cuanto antes
Frantsesez: dès que possible
- malkotan bustitako arto zati bat beste gauzarik ez ukan
Azalpena: pobrea izan
Adibideak:
Arto-zati bat beste gauzik ez orain malkotan bustia
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- piper egin
Azalpena: joan behar den lekura (eskolara, bereziki) ez joan
Adibideak:
Eskolik bazan piper eginda igari gebillenian
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Gazteleraz: hacer novillos
- tipula zahar bat ez balio
Azalpena: ezer ez balio
Adibideak:
Tipula zar bat ez dik baliyo oraino nere negarrak
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: BALIOA
Gazteleraz: no valer un real
Frantsesez: ne pas valoir un pet de lapin
- zilipurdika
Azalpena: burutxetak eginez
Adibideak:
maite zazute ziñez ta benaz chiro dan maitagarria!
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
- zinez eta benaz
Azalpena: benetan
Adibideak:
maite zazute ziñez ta benaz chiro dan maitagarria!
ARRESE, E.
Nere bidean, 1913
Kontzeptuak: EGIA