- aditzera eman
Azalpena: adierazi
Adibideak:
Zer zeran eman dezu naikua aditzera
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Gazteleraz: dar a entender
- alfer gaiztoan
Azalpena: alferkerian
Adibideak:
alper gaiztuan lanian.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: ALFERKERIA
- behin betirako
Azalpena: betiko
Adibideak:
ia orduan bein betirako eskarmentzen zeraten.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: de una vez por todas
Frantsesez: une fois pour toutes
- (heure, bere...) bostean konpon (hadi, bedi...)
Adibideak:
bere bostien konpon dedilla nai ez badu jasotzia.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- (neure, heure, bere...) bostean konpondu
Azalpena: inoren laguntzarik ez behar
Adibideak:
Gertatzen bada oker aundirik deskuiroz pasatzia bere bostien konpon dedilla nai ez badu jasotzia
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- buru atera
Azalpena: nabarmendu
Adibideak:
Etzirala aiek ezertan sartzen beste tutik ez sikira akaso obe izango zuten buru atera balira
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- buruarin
Adibideak:
nekazariya arterako da ziero buru-ariña.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: ZENTZUA
Gazteleraz: casquivano
Frantsesez: tête frêlée
- elkar hartu
Azalpena: elkartu
Adibideak:
kejaturikan ikusten ditut iñoiz asko baserritar iru edo lau-moruzkok artu dutelako alkar
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: ELKARTASUNA
- (inon) giro ez egon
Azalpena: egoera jasangaitza izan
Adibideak:
Iltzeko ez dago gogorik baña ez dago giro bizitzen
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- hala moduzko
Azalpena: nolabaiteko
Adibideak:
iru edo lau ala-moruzkok artu dutelako alkar.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- halakoren batean
Azalpena: noizbait
Adibideak:
ordaingarriyak ere etorri leizke alakoen baten.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- handi nahiko
Azalpena: harro
Adibideak:
txiki arro aundi-naikua.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: HARROKERIA
Gazteleraz: vendehumos
Frantsesez: m'as-tu-vu
- hanka(k) jaso
Azalpena: ihes egin
Adibideak:
Milla metron bentaja artu du aurretik San Marko-mendi'n gora anka jaso zetik
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: IHESA
Frantsesez: prendre ses jambes à son cou
- harrika eman
Azalpena: harrikatu
Adibideak:
Bestei arrika ematen
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- inola ahalean
Azalpena: eginahalean
Adibideak:
aurrera ere alaxen nai batzubek iñola-alian.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: AHALEGINA
Gazteleraz: como sea
- ipurdian txima ukan
Azalpena: goseak bizi
Adibideak:
bazkaririk ez al ditek eman eguardiyan? berriz e ola egoten baiz egunan erdiyan tximia izango dek ire ipurdiyan!
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: GOSEA
- juizio betean
Azalpena: ezagueran
Adibideak:
BETEAN juizio betian egunen batian nekez bada ere danok sartu gaitian.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Gazteleraz: en (su) sano juicio
- kalpar ileak harrotu
Azalpena: haserretu
Adibideak:
Lengo jaun ori azaldu zaio estu-estura danian kalpar-ilhak arrotu eta artu du iya janian
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: HASERREA
- kontuak ukan
Azalpena: larri egon
Adibideak:
Askok añeko irebaziak enplio onek bazetik bañan jendiak gu bajatzian kontuak izango zetik
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: LARRITASUNA
- lehengo oinean eutsi
Azalpena: lehen bezala segi
Adibideak:
Geienaz ere egingo deguna lengo oñian eustia; Baserriyak postura ortan mejoratuko eztia
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- lurreko pausoak
Azalpena: bizitza
Adibideak:
oraindik ere goguan dauzkat aien lurreko pausuak.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: BIZIA, BIZIMODUA
- merio izan ez eta alkate nahi
Azalpena: ez dagokion malla hartu nahi
Adibideak:
Temaz baliente esanik ez bete / meriyo izan ez ta nai alkate
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: HANDIKERIA
Frantsesez: vouloir voler avant d'avoir des ailes
- muturra aurrean erabili
Azalpena: ausarta izan
Adibideak:
Erdera izkuntzak aurren dabilki muturra, euskera galduko ote danik badaukat bildurra
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: AUSARDIA
Frantsesez: n'avoir pas de froid aux yeux
- (heure, bere...) santu santakin konpon (hadi, bedi...)
Adibideak:
bajeza ugari eman nai besteri zer bear dit neri? bere santu-santakiñ konpondu beri!
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- (neure, heure, bere...) santu santarekin konpondu
Azalpena: inoren laguntzarik ez behar
Adibideak:
Bajeza ugari eman nai besteri zer bear dit neri? bere santu-santakiñ konpondu beri!
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
- soinua(k) jo
Azalpena: harrokeriatan ibili
Adibideak:
Burruka orretara ni ez nijua damutu egiñ zetak soñu asko jua
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: HARROKERIA
- su eta gar
Azalpena: eginahalean
Adibideak:
pake santuban zegon jendia ipiñi zuten su ta gar.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: AHALEGINA
- txalmarekin gelditu
Azalpena: espero ez dena gertatu
Adibideak:
geldi ez gaitezen, asko bezela, gero txalma andi batekin
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Gazteleraz: llevarse un chasco
- zuzenetik ez bada okerretik
Azalpena: nolabait
Adibideak:
baliyatzeko zuzenetikan ez bazan okerretikan.
ITURZAETA, F. M. (Bertsolaria, 1872-1948)
A. Zavala Iturzaeta bertsolaria.
Kontzeptuak: NOLABAIT