aurkituak: 77

• aditzera ukan

  Azalpena: entzuna egon

  Adibideak:

  —   Ta ordu beranduan lagundu etxera dezula zure galai nik det aditzera
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• aldez aurretik

  Azalpena: aurrez

  Adibideak:

  —   aldez aurretik emana nuben lagun batzueri itza.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: LEHENTASUNA

  Gazteleraz: de antemano

  Frantsesez: auparavant

• arraian atera

  Azalpena: batera atera

  Adibideak:

  —   Amabiak laurden gutxiguan arraian ziran atera, jendiak beriela esan zuben aurretik zala naparra
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: salir a la par

• (inon) (ezertan) (inorekin) atsegin ez egon / izan

  Azalpena: (ezer, inor) jasangaitza, beldurgarria izan

  Adibideak:

  —   Oraiñ ogei bat urte / nintzan indarrian / tabernan bezelaxe / ote-larrian / Pellorekin ere bai / patxara ederrian / allegatu ezkero / egiñ biarrian / teatro zarrian / ez leku txarrian / jende asko urrian / naiko bildurrian / beti etzan atsegiñ / nere aurrian (azp. prem.) Pausuak eman desberdiñ / ta ipurdiari eragiñ / ez da oiekin atsegiñ; Gaur ez dago atsegin / zure inguruan
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• azeri zahar soil batek ainbat malizia ukan

  Azalpena: trebetasun handiak ukan

  Adibideak:

  —   Boseo-lan orretan ondo ikasia / azeri zar soil batek ainbat malizia
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• bakea eman

  Azalpena: inor lasai utzi

  Adibideak:

  —   Orrela ibili gabe eman zan pakia
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: dar paz

• banderaren jabe izan

  Azalpena: lehena izan

  Adibideak:

  —   Aizkoran izan dana banderaren jabe gertatzen da eskuan atzaparrik gabe
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• barrengo birikan harrik ez eduki

  Azalpena: damurik ez ukan

  Adibideak:

  —   Ez daukat arrikan barrengo birikan
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• begien bistan

  Azalpena: agerian

  Adibideak:

  —   begien bistan ziok balio dekena.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• bekaina ilundu

  Azalpena: haserretu

  Adibideak:

  —   Ni naiz zure oñaze danen sendakiña zergatik jartzen nazu illuna bekaiña?
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: fruncir el ceño

  Frantsesez: froncer les sourcils

• birigarroa udan bezain berritsua(k) izan

  Azalpena: oso hiztuna izan

  Adibideak:

  —   Birigarrua udaran bezin berritsuak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BERRITSUKERIA

• (inoren) bizkar

  Azalpena: bestek ordainduta

  Adibideak:

  —   tontuen bizkar zonbrerua ta lebita ederrak jantzita.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BALIAKETA

• buruko garunak sanoak ez ukan

  Azalpena: zoroa izan

  Adibideak:

  —   Arrazoirik ez dula esaten dutenak ez dauzkate sanuak buruko garunak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• burutik arindu

  Azalpena: zoratu

  Adibideak:

  —   sosegau eziña burutik ariña naiz bide berdiña oker jaurti oiña
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Frantsesez: perdre la boule

• burutik jantzia egon

  Azalpena: zuhurra izan

  Adibideak:

  —   Borondatia daukagunori lana eiten utzi nai-ezik burutik ondo jantzitakuak ez dute orlako lañezik
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• burutik sano ez egon

  Azalpena: zoroa izan

  Adibideak:

  —   Gezurra dala ez nau esango burutik sano duanak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: EROMENA

  Gazteleraz: no estar bien de la cabeza

• elkar hartu

  Azalpena: elkartu

  Adibideak:

  —   ijituaren gisa alkar dute artzen gauza tzarrak garisti dizkigute saltzen
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: ELKARTASUNA

• eltzeak auspez eduki

  Azalpena: jatekorik ez eduki

  Adibideak:

  —   Ajola gutxi naiz-da gosiak auspez iduki eltziak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: POBRETASUNA

• epeldu

  Azalpena: jo

  Adibideak:

  —   Eta irugarrenari zeuzkalako otzak Epeldu dizka ederki belarriyen ertzak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: calentar las orejas

  Frantsesez: passer à tabac

• esker gaizto

  Azalpena: eskergabetasun

  Adibideak:

  —   esker gaiztua jornalikan ez miñ artzen gendunian
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• ez bezala

  Azalpena: desberdinki

  Adibideak:

  —   besterik ez bezela saiatzen da ori.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• (inor, ezer) ez bezalako

  Azalpena: desberdin

  Adibideak:

  —   gizon pizkorrak pelotariyak iñun ez bezelakuak.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• flauta jo

  Azalpena: trufatu

  Adibideak:

  —   Politiko asko izan ditugu orain etzaizkigu falta madriltarrekiñ parte arturik jotzen zigutenak flatua
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: UMOREA

  Gazteleraz: tomar el pelo

  Frantsesez: faire la barbe

• gantza gizen eduki

  Azalpena: nahi bezala bizi

  Adibideak:

  —   Gizen iduki nai gantza
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BIZIMODU ONA

• gantza gizendu

  Azalpena: nahi bezala bizi

  Adibideak:

  —   esan bezela gure kontura gizentzen dutenak gantza / ez naiz arritzen nola diguten tamañ ortako bengantza
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BIZIMODU ONA

• garizuma hainbat luze

  Adibideak:

  —   garizuma ainbat luze eta arrokerian
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: más largo que la Cuaresma

  Frantsesez: long comme un jour sans pain

• gauza ez izan

  Azalpena: gai ez izan

  Adibideak:

  —   Beren pasarizuak esan nai ezin arturik arnasa gizarajuak kasikan txutik egoteko etziran gauza
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• gogoan eduki

  Azalpena: gogoratu

  Adibideak:

  —   Ez daukat goguan ain gutxi zenbat mozkor artu ditudan
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: tener en cuenta

• gogoan hartu

  Azalpena: gogoratu

  Adibideak:

  —   aditzalle maitiak nai-zutet aitortu atentzioz aituta goguan artu
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: tomar en cuenta

• gogoan ukan

  Azalpena: gogoratu

  Adibideak:

  —   oraiñdañokuan konseju obenak eman dituzte eleizan obe genduke entzutera juan ta illa arte goguan izan
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: tener en cuenta

• gorringo biko pare bana ukan

  Azalpena: ausarta izan

  Adibideak:

  —   Aizkolariyak ere Euskal-errikuak dira dituztenak pare bana gorringo bikuak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: AUSARDIA

  Gazteleraz: tener un par de pelotas

• hain gutxi

  Azalpena: ezetza, errepikatuan

  Adibideak:

  —   nabil pekatuan ez dakat goguan ain gutxi zenbat mozkor artu ditudan.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: EZETZA

  Gazteleraz: menos aún

• halakoren batean

  Azalpena: noizbait

  Adibideak:

  —   koxka egingo diot alakoen batian.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• halakorik batean

  Azalpena: noizbait

  Adibideak:

  —   txapelan billa abiya nintzan eta alakoik batian.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• halaz guztiz ere

  Adibideak:

  —   alaz guziz ere kontatzen errezak ditun, irien gisa.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: con todo

  Frantsesez: malgré tout

• harez gero(ztik)

  Azalpena: ordudanik

  Adibideak:

  —   arrazoi dezu, arrezkeroztik ditugu orlako arasuak.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: de allí en adelante

• harmonian hasi

  Azalpena: erriertan hasi

  Adibideak:

  —   Ollagorra entzuten asi zan armoniñ ai zan, begi-urdiñ ez burlarik egiñ
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• harmonian ibili

  Azalpena: haserre egon

  Adibideak:

  —   Ostegunian beia saldu nun Emanin / geroztik erostuna dabill armonin
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• hautsak kendu

  Azalpena: jo

  Adibideak:

  —   Lendabizikuari kendu zizkan autsak ta bigarrenguari, iduki arren gaitzak autsi zizkan sudurra, agiñak eta ortzak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: JIPOIA

  Gazteleraz: dar una somanta

  Frantsesez: secouer les puces (à quelqu'un)

• hizpidea jarri

  Azalpena: hitz egiteko aitzakia eman

  Adibideak:

  —   Pedro zu etzerala Juanen adixkiria norbaiten mingaiñ txarrak jarri du itzbiria
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: dar que hablar

  Frantsesez: faire parler de soi

• honez aurrera

  Azalpena: aurrerantzean

  Adibideak:

  —   onez aurrera obra dezagun obetuago pentsatuta.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: ETORKIZUNA

  Gazteleraz: de aquí en adelante

• hor konpon!

  Adibideak:

  —   Abur, Josepa Iñaxi, banua ta or konpon.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: ahí (te) las arregles

• igela baino argalagoa izan

  Azalpena: argala izan

  Adibideak:

  —   Dirudizu Madalen Jerusalengua / igela ere bañon argalagua
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: ARGALTASUNA

• indioilarrak bezain dotore

  Azalpena: dotore

  Adibideak:

  —   indi-ollarrak bezin dotore gañera geok apaindu.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• inoiz edo behin

  Azalpena: inoizka

  Adibideak:

  —   iñoiz edo beiñ erori arren etsaian tentaziuan.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BAKANTASUNA

  Gazteleraz: alguna que otra vez

  Frantsesez: parfois

• inola(z) ere

  Adibideak:

  —   mozkortuta eroriko zinan iñolaz ere!
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: de todos modos

  Frantsesez: de toute façon

• jaizkibelgo artzainak baino gutiago jakin

  Azalpena: ezer ez jakin

  Adibideak:

  —   Jakintsuak ustez maisu oieri erakutsi dizkatenak / dira Jaizkibel'ko artzaiak baño gutxiago dakitenak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• jo eta (bota, lehertu, moztu, puskatu...)

  Adibideak:

  —   irurak jo ta eratxi zitun lendabiziko sayuan.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• junturak zimeldu

  Azalpena: ahulduta egon

  Adibideak:

  —   Gizon oiek junturak dauzkate zimelduak
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: AHULDADEA

• kaleko kuku

  Azalpena: kaletar

  Adibideak:

  —   nola ez naizen gerra-zalia, baizik pakearen alde: kaleko kuku alperkumiak jan nahi dutela debalde.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Frantsesez: chien de rue

• (inori) kargu egin / hartu

  Azalpena: erantzukizuna eskatu

  Adibideak:

  —   donosti ontan ikuste ditut gizon zarrak insultatzen / kargu artzia zeladoriak ez dirala atrebitzen
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: pedir cuentas

• kargua hartu

  Azalpena: arduratu

  Adibideak:

  —   nik ere badadukat nori kargua artu bañan denori nai det ongi desiatu
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• kea ere ez opa

  Azalpena: ezer ez opa

  Adibideak:

  —   Andre Kontxesi len zerbati giñan zartu gera ta oaiñ ezer ez iñork ez digu kia ere opa eskatu arren meserez
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• kontu kontari

  Azalpena: hizketan

  Adibideak:

  —   broma ederrian kontu-kontari allegau nitzan Zarautz'a.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• korajea bekokian ukan

  Azalpena: lotsagabea izan

  Adibideak:

  —   Ajolarikan etzaiotenak korajia bekokian gezur kontari eskian
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: LOTSAGABEKERIA

  Gazteleraz: tener cara

• koxkor biek adina balio

  Azalpena: asko balio

  Adibideak:

  —   balio zenduana koxkor birek aiña
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• laharpeko arratoiak esnatzeko moduko doministua(k)

  Azalpena: usin ha ndia(k)

  Adibideak:

  —   aker zar adar-bakarrak egin zuen doministikua lar-pian zeuden arratoi zarrak esnatzeko modukoa.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• lastoa ere ez merezi

  Azalpena: ezer ez merezi

  Adibideak:

  —   jator saiatu nai dutenari borondatia galazi orrelakuak gose danian lastua ere ez du merezi
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• lehenbailehen

  Azalpena: ahal den arinen

  Adibideak:

  —   esaten digu Zizirkill'era bialdutzeko tenbailen.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: ARINTASUNA / LEHENTASUNA

  Gazteleraz: cuanto antes

  Frantsesez: dès que possible

• lehengo bandera hautsi

  Azalpena: iraultza bat egin

  Adibideak:

  —   Beltzak orduan jabe egin ziran autsirik lengo bandera / lege berriak gaizki artuta geienak erotu gera
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• mataza askatu

  Azalpena: problema desegin

  Adibideak:

  —   Matatsa oiek askatzeko ta Euskalerriko alkatieri eskubiak kentzeko alkar unitu gaitezen danok
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: devanar la madeja

• mingaina dantzatu

  Azalpena: hitz egin

  Adibideak:

  —   Bear ez dan moduan dantzatu mingaña beata neska zarrak guziak aiña
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BERRITSUKERIA

  Gazteleraz: darle a la lengua

  Frantsesez: gaspiller sa salive

• moinoa harro jarri

  Azalpena: dotoretu

  Adibideak:

  —   Festara juateko dezun enpeñua / oraindik jartzen dezu arruo moñua
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• noizik eta behin

  Azalpena: aldizka

  Adibideak:

  —   noizik eta bein kargu artu daneri.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BAKANTASUNA

  Gazteleraz: de vez en cuando

  Frantsesez: de temps à autre

• okasioa(k) jarri

  Azalpena: iskanbila sortu

  Adibideak:

  —   Ez dakite ondo projimo asko nola egiten diran saiatu okasiyuak jartzen ai gabe egon leitekez kontentu
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: ISTILUA

• ontzaren oihuak

  Azalpena: funtsik gabeko esanak

  Adibideak:

  —   daki ez diradela ontzaren ujuak Jesus gure Redentoriaren amar konsejuak.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• (inoren) orinalak garbitu

  Azalpena: besteren hutseginak nozitu

  Adibideak:

  —   Besteren oriñalak garbitzen, nik ainbat lotsa
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• pasaitarrak bezala aurrea hartu

  Azalpena: azkarra izan

  Adibideak:

  —   oiek gañera esaten dute gauzak garisti daudela ori bai dala aurria artzia pasaitarrak bezela
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• pultsua gomazko guanteekin hartu

  Azalpena: boxeoan jo

  Adibideak:

  —   sasi-mediku danak bezin jakintsua gomazko goantiekiñ artzen du pultsua
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• sakelera orbel zimurrak sartu

  Azalpena: pobrea izan

  Adibideak:

  —   juan dan urtian izan galera / aurten orbei zimurrak sartu sakelera
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• santa sekulan (ez)

  Azalpena: inoiz ez

  Adibideak:

  —   santa sekulan ez da izan oraindaiño.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO

  Gazteleraz: nunca jamás

  Frantsesez: jamais de la vie

• sasoi eroa

  Azalpena: gaztaroa

  Adibideak:

  —   Orduan ere sasoi erua eruan zutela dibersiyua
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• tirabira egin

  Azalpena: (txalupa) irauli

  Adibideak:

  —   Olatuak zakarrak aizian indarrez, ontziak tira-bira egiteko bildurrez
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• tripa zimurtu

  Azalpena: gosetu

  Adibideak:

  —   Ain gutxi asarratu, naiz tripa zimurtu gosiak nunbait zebait ezin topatu
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Kontzeptuak: GOSEA

• txapel oker

  Azalpena: guardia zibil

  Adibideak:

  —   azkenerako ibilli biar txapel-okerren igasi
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• tximiniako kea ere ez opa

  Azalpena: ezer ez opa

  Adibideak:

  —   Iñori ez dion opa tximiniako kia orrela ibilli gabe eman zan pakia
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

• zorioneko

  Azalpena: aipatutako

  Adibideak:

  —   zorioneko itai okerra.
  MUGERTZA, E. "Mendaro Txirristaka" (Bertsolaria, 1874-1955)
  A. Zavala Mendaro Txirristaka.

  Gazteleraz: de marras