- ai ene!
Adibideak:
ai ene iai ene! ai ene zorigaichtoa! Ai ene dohacabea! Cer egin dut!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- (ezeri) aitor eman
Azalpena: sinetsi
Adibideak:
Aithor ematen diot bathaio bakhar bat
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: SINESTEA
- amuari lotu
Azalpena: tranpa batean harrapatua izan
Adibideak:
Bethico heriotcearen amuari lothuren-othe naiz?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: AMARRUKERIA
Gazteleraz: morder el anzuelo
Frantsesez: gober le morceau
- arima hortzetan eduki
Azalpena: hiltzear egon
Adibideak:
Arima hortcetan dagocat; ahalaz idukiten dut nere biciaren azkeneco gauza bezala
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: HERIOTZA
Frantsesez: être au bout du rouleau
- ateaz aurpegian eman
Azalpena: ez errezibitu
Adibideak:
Atheaz aurpegian eman darotzu
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: dar con la puerta en las narices
- azken buruan
Azalpena: azkenekoz
Adibideak:
azken-buruan zure amodio guciac oihu egin darotazu.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: en último término
- azkeneko hatsa eman
Azalpena: hil
Adibideak:
Azkeneco haxa ematen hasten naiz
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: HERIOTZA
Gazteleraz: exhalar el último suspiro
Frantsesez: tourner de l'oeil
- baliotan ezarri
Azalpena: balioa eman
Adibideak:
Jauna, zure urricalmenduac asti eman darot: penitenciaz eta damuaz baliotan nahi dut ezarri.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BALIOA
Gazteleraz: hacer valer
- (neure, heure, bere...) batean
Azalpena: aldatu gabe
Adibideak:
bethi bere-batean, bethi bardin zorrotz.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- begi(a) eman / ezarri
Azalpena: adi egon
Adibideak:
Alde orotara ematen dut begia
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: echar el ojo
Frantsesez: serrer la vis
- begia argitu
Azalpena: konturatu, erne egon
Adibideak:
Desmasia haukiec icusi ondoan nola argitcen ez-duzu begia?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: KONTURATZEA / SUSMOA
Gazteleraz: quitar(se) la venda
Frantsesez: ouvrir les yeux
- begietan hartu
Azalpena: kontsideratu
Adibideak:
honelako ieuspen borthitcenec ukiric ematen ez-narote. Eta bizkitartean, begietan ongi harcen balirade ¿nor bicitce on batera bil ezlaiteke?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- begitartea erori
Azalpena: tristatu
Adibideak:
Heldu dira, begitarte erori tristean
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: TRISTURA
Gazteleraz: nublarse el semblante
- behin betiko(tz)
Azalpena: betiko
Adibideak:
orain beran hartu behar banu behin-beticotz.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: de una vez por todas
Frantsesez: une fois pour toutes
- behin edo behin
Azalpena: inoizka
Adibideak:
penitentciaco bidera behin edo behin atara nadientzat.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: alguna que otra vez
Frantsesez: parfois
- (ezeri) belarria eman
Azalpena: adi egon
Adibideak:
Emozu, haren deiari beharria
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: SUSMOA
Gazteleraz: aplicar el oído
Frantsesez: prêter l'oreille
- berriz eta askotan
Azalpena: maiz
Adibideak:
berriz eta ascotan egin beza.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: MAIZTASUNA
Gazteleraz: una y otra vez
- berriz eta berritan
Azalpena: maiz
Adibideak:
eta berriz eta berritan huntaz nahi dut onegin.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: una y otra vez
- betiko betean
Azalpena: betiko
Adibideak:
ohore bethico-bethian nigatic emoiozue.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: por siempre jamás
Frantsesez: à tout jamais
- bihotz jale
Azalpena: kezkagarri
Adibideak:
contzientciaco har bici gose, bihotz-jale hura.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- bihotza estali
Azalpena: penatu
Adibideak:
Nori etzaio estalico bihotza eta minez erdiratuco?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- bizkitartean
Azalpena: artean
Adibideak:
eta bizkitartean hain guti nic escatua.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: mientras tanto
Frantsesez: entre temps
- bortxa egin
Azalpena: behartu
Adibideak:
Laster utci behar duzun gorphutz huni bortcha egiozu
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BORTXAZKOA
- buru(a) ukan
Azalpena: talentua ukan
Adibideak:
ezagutceco eta erraiteco dina buru badut
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- damu egin
Azalpena: irandu
Adibideak:
eta hori ceren bekhatoreak jaincoaren majestateari damu egin dioen
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- damu hartu
Azalpena: penatu
Adibideak:
valdin damu-hartu dagoena, cembatez handiagoa den, hobena ere hambatez handiago bada
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- (inorenak) egin
Azalpena: hil
Adibideak:
Zuenac egindu
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: HERIOTZA
Frantsesez: avoir son compte
- egun eta betikoz
Azalpena: betiko
Adibideak:
galdua naiz, galdua egun eta bethicoz!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: por siempre jamás
Frantsesez: à tout jamais
- errekan gelditu
Azalpena: hondatu
Adibideak:
nahiago ez badu buru-gaichtokeriaz errekan gelditu
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Frantsesez: tomber dans la dèche
- erresumin
Azalpena: oinaze
Adibideak:
nere erresumina aphur bat-ere ez-gozaturen.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esker beltzeko
Azalpena: eskergabeko
Adibideak:
esker beltcecoa izanen-othe naiz bethi?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esker gaizto
Azalpena: eskergabetasun
Adibideak:
nere esker gaixto icusia
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esker handitan eduki
Azalpena: ezkertu
Adibideak:
Esker handitan iduki beharbidean hunelaco zoria, ceinen errezki neronek galdu dudan
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esku eman
Azalpena: lagundu
Adibideak:
Escueman baletzat
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esku hartu
Azalpena: agintea ukan
Adibideak:
herioa jausten da lurrera; escu hartcen du adamen gainean
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- esku urriko
Azalpena: zeken
Adibideak:
ez-escuhurricoa etzare, ongi galdatu gucia eman nahi duzu.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: manicorto
Frantsesez: pince-maille
- eskuko ukan
Azalpena: menpean ukan
Adibideak:
Cerua eta infernua biac escuco ditut orai
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- ezagutza kamustu
Azalpena: adimena galdu
Adibideak:
Orai hain errezki: galtcen ditudan oren hautaric baten-gatic cer eman nezake orduan? ezagutza khamusten cerait, zangoac hormatzen
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- ezer gutitan eduki
Azalpena: ez estimatu
Adibideak:
Deus-gutitan iduki
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: MESPREZUA
- ezinbestean
Azalpena: behartuz gero
Adibideak:
ecin bertzean.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: en última instancia
Frantsesez: en dernier ressort
- ezinbesteko
Azalpena: ekidin ezineko
Adibideak:
ecinbertceco zorigatiz hunetan.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- ezpata maginatik atera
Azalpena: haserretu
Adibideak:
Jaincoa bere ezpata maginatic atararic, ja niri ukhaldi ematera abian, eta ni grinarik gabe!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Frantsesez: metre flamberge au vent
- (neure, heure, bere...) ezpataz eman
Azalpena: norberaren kaltetan ari
Adibideak:
Bainan zu hain hax gaichtoan bici zare zure buruaren contra, non aski ez-baitzaitzu gorphutzeco heriotzea; gainera arimaco heriotzea ezani nahi duzu; gorphutzari oinhace gaitcen guciac eman, arimari Jaunaren begitartea khendu. Oi ixukeriaren latza! Cer hari zare? Zure buruari ezpataz eman diozu; zure escuz heriotzea hartu duzu.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: echar piedras a su propio tejado
- faltsuan joan
Azalpena: erratua egon
Adibideak:
Falxoan zoaci; guardia ifernuco lecera eman ezdezazun
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: ERRAKUNTZA
- geroko bota
Azalpena: geroko utzi
Adibideak:
Jaincoaren deia nihoiz entzuten banuen, Gota geroco. nere gal-menta eracusten bacerotedean, ni trufa.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- gerorat egon
Azalpena: geroko ustean egon
Adibideak:
Ez beraz gerorat egon
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- gogoan erabili
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Ascotan iracurri, entzun, aditu, edo gogoan erabili nuen
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: GOGOETA
- gogoan iragan
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
Gogoan ere iragaitera
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: GOGOETA
- (ezer, deus) guti
Azalpena: guti
Adibideak:
hau gutia deus guti baita.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: poca cosa
Frantsesez: peu de chose
- hain gutxi
Azalpena: ezetza, errepikatuan
Adibideak:
giten darotazu emaitza bat ain ederra, eta bizkitartean ain guti nic estatua.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: EZETZA
Gazteleraz: menos aún
- haizezko dorreak
Azalpena: handikeria desegin errazak
Adibideak:
horiec dira haicezco dorre, nic neretzat egin eta gora altchatu nituenac.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: HANDIKERIA
Frantsesez: château de cartes
- haizezko handitasunak
Azalpena: handikeria desegin errazak
Adibideak:
lurreco errege gucien haicezco handitasunec.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: HANDIKERIA
- halarik(an) ere
Adibideak:
halaric ere, zaren ona-gatic, barkha dizadazu othoi nere hoben handia.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: no obstante
Frantsesez: cependant
- handik harat
Azalpena: ordudanik
Adibideak:
eta iduri handic-harat deusere ez-dela.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: ETORKIZUNA
Gazteleraz: de allí en adelante
- harrikotorrak baino sorragoa izan
Azalpena: gorra izan
Adibideak:
harricotorrac berac baino sorragoa zarena!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- (neure, heure, bere...) hartan
Azalpena: aldatu gabe
Adibideak:
eta hekien estira bethi bere-hartan.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: IRMOTASUNA
Gazteleraz: tal cual
Frantsesez: tel quel(le)
- hats bahiturik
Azalpena: nekaturik
Adibideak:
axegin hekien ondotik hax-bahitua nindabilen.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: NEKEA
- hats gaiztoan bizi
Azalpena: gaiztakerian bizi
Adibideak:
Bainan zu hain hax gaixthoan bici zare zure buruaren contra
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- (neure, heure, bere...) hitzean huts egin
Azalpena: agindutakoa ez bete
Adibideak:
Zure hitcean zuc hux-eginen duzun
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: faltar a la palabra
Frantsesez: revenir sur sa parole
- (inori) itzal egin
Azalpena: iraindu
Adibideak:
Hori Jaincoari itzal egitea da
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: IRAINA
- ketan igorri
Azalpena: gastatu
Adibideak:
Khetan igorriren ditu munduko ontasun liluratzaileac
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: DIRUA
- kontu bihurtu
Adibideak:
Ecen Jaincoac bere irudira egin cintuen; eta eman cerozkitzun dohain ederrez, contu bihurtu behar diozu.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: rendir cuentas
- kontu eman
Azalpena: ezertaz erantzun
Adibideak:
Contu eman behar dut.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: rendir cuentas
- kordokan gelditu
Azalpena: arriskuan egon
Adibideak:
salbatu nahi dut, ez dut ceren khordocan gelditu: chede hazcar bati lothu behar naiz
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: colgar de un hilo
- labe gorritua
Azalpena: infernua
Adibideak:
nic cirtciltzat nagocan eta nere sehien artera hartuco ez-nuen; eta orai, zorion handitan, ceruco buruzagien artean ohoratua da; eta ni, munduco giza tzar, gaichtagin eta cirtcil gucien erdian, labe gorrituan nago.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- laido egin
Azalpena: iraindu
Adibideak:
Laido egin dio
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- lasto ilaun
Azalpena: koldar
Adibideak:
icusten dut eta ezagutcen hemengo onac lasto-ilhaun batzu direla.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BELDURRA
- lehenbailehen
Azalpena: ahal den arinen
Adibideak:
hunetaz haliatu nahi dut lehen-bai-lehen.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: ARINTASUNA / LEHENTASUNA
Gazteleraz: cuanto antes
Frantsesez: dès que possible
- leku(a) egin
Azalpena: (aldean) onartu
Adibideak:
Lekhu egin zure cerbitzari jarraikienen artean
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: hacer sitio
- leku eman
Azalpena: onartu
Adibideak:
Eta lekhu emozu zure hautexien artean
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- menderen mende
Azalpena: beti
Adibideak:
benedicionea, argitasuna, esker onac, ohorea eta berthutea ditu eta izan ditzala Jaungoico guciz saindu, justu, akhabantzagabeac, menderen mende eta bethi.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: por los siglos de los siglos
- menderen mendez
Azalpena: beti
Adibideak:
eta gaztigua menderen mendez!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: por los siglos de los siglos
- nola edo nola
Azalpena: nolabait
Adibideak:
ez nola edo nola, bainan lo dorphean.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: NOLABAIT
- orobat
Azalpena: berdin
Adibideak:
oro-orobat.
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: ANTZA
- plaza betean esan
Azalpena: denei jakin erazi
Adibideak:
Gizon gazte batec, plaza bethean erran baleza sagar bat nahiago duela bere aita baino
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: publicar a los cuatro vientos
Frantsesez: publier sur les toits
- poxeluak lurrera erauzi
Azalpena: trabak desegin
Adibideak:
Uzcail traba gueiac, pocheluac lurrerat erauz
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- probetxutan ezarri
Azalpena: profitatu
Adibideak:
Ephe hori nola behar nukeen probetchutan ezarri!
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- (inori) sepa eduki
Azalpena: gorrotatu
Adibideak:
Gizonac sepha dagoconean norbaiti
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: GORROTOA
- sineste(a) eman
Azalpena: sinetsi
Adibideak:
Hari sineste ematen diot?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- sineste hartu
Azalpena: sinetsi
Adibideak:
sinheste hartu behar diotedala
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Gazteleraz: dar crédito
- su hartu
Azalpena: haserretu
Adibideak:
ai bainan! Nori jazartcen diot? Noren contra suhartcen dut? Nor-da seme hori, ez-baniaz ni neroni?
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
- zankapetan ibili
Azalpena: iraindu
Adibideak:
Jaun haundi hura ceinaren aintzinean ceruac eta lurrac ikharatzen baitira, zancapetan ibili dut osticoca
DUVOISIN, J. P.
Aita Cardaveraz Laphurdico escarara itzulia, 18??
Kontzeptuak: IRAINA