- ahotan ibili
Azalpena: aipatu
Adibideak:
Lengo parrokiyan alare autan nabil naizen tokiyan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: andar de boca en boca
- aitaren egin
Azalpena: zinatu (kristauen zeinua egin)
Adibideak:
Astadu txarrik ekusi gabe egin dezagun aitaren
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- amaren semea(k) izan
Azalpena: azkarra(k) izan
Adibideak:
Españiya'n ez al da aman semerikan.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: GAITASUNA
- (inor) arropa zuzena ez izan
Azalpena: gaiztoa izan
Adibideak:
Biyak ere arropa zuzenak eztia
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: GAIZTAKERIA
Gazteleraz: no ser trigo limpio
- artaldea besteren sorotik gizendu
Azalpena: inoren lanaz profitatu
Adibideak:
artaldia gizentzen besteren sorotik, gustatzen zitzaiola oso gogotik
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- atea zabaltzeko borondatea ukan
Azalpena: akordio bat lortzeko borondatea ukan
Adibideak:
Desio nuke modu obian jenerua eramatia nik badet borondatia zabaldutzeko atia.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- auzoak neurtzen ibili
Azalpena: besteren akatsak ikusi
Adibideak:
Kulpik ez duenari zertako itzak eragiñ? Auzak neurtzen ibilli gabe etxian bada zer egiñ
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: AKATSA / MAISEAKETA
- baju dagoen arbola eskuratu
Azalpena: ahulenekin ausartu
Adibideak:
Inglesak ere eskuratzen du baju daguen arbola, isla aundiyak etxeratua berak jakiñgo du nola
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- barrenak ez agindu / ez lagundu
Azalpena: (ezer egiteko) traba moralak eduki
Adibideak:
Amairugarren aita Leonek / ta Pio amargarrenak / zuten legia utsegitia / eztit laguntzen barrenak
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- bat edo bat
Azalpena: bakarren bat
Adibideak:
bat edo batek miñ zuben.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Frantsesez: un ou autre
- begi bitarte
Azalpena: aurpegi
Adibideak:
Errodrigo artzaiaren begi-bitartea
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- begitan hartu
Azalpena: (inori) gorroto hartu
Adibideak:
Jokatzalliak ez gero artu begitan edo buruan, erriyak berak irabazten du makiña bat sentidutan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: GORROTOA
Gazteleraz: tener entre ojos
- buru berotzaile
Azalpena: tentakari
Adibideak:
buru-berotzalliak daude lastimaz.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- buru-hauste
Azalpena: kezka
Adibideak:
arrazoirik gabeko buru-austiak
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: quebradero de cabeza
- burutan hartu
Azalpena: pentsatu
Adibideak:
jokatzalliak ez ero artu burutan edo begitan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- burutik nahasi
Azalpena: zoratu
Adibideak:
Denborali au asi zanian / Turkiya'n eta Rusiya'n / ango jauntxuak omen zabiltzan / iya burutik nasiyan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Frantsesez: perdre la boule
- epelak hartu
Azalpena: jipoitua izan
Adibideak:
etziran noski motelak ustuta zeuden barrikak eta beteta zauden kupelak artu dituzte epelak
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: JIPOIA
- eskumuin
Azalpena: goraintzi
Adibideak:
eskumuñak zuri
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- ez bat eta ez bi
Azalpena: ezustean
Adibideak:
medikuak kendu dit ez bat eta ez bi.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: EZUSTEA
Frantsesez: de but en blanc
- gain behera
Azalpena: eskastuz
Adibideak:
sasoia gain-bera, bista ere laburtu.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: OSOTASUNA
Gazteleraz: en declive
- gauza ez izan
Azalpena: gai ez izan
Adibideak:
orrenbeste kausa sofritzeko lasa oraingo gizon asko ez gera gauza
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- geroztik honuntz
Azalpena: ordudanik
Adibideak:
geroztik onuntz sortu geranak zer egin jarri digute.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: de entonces acá
- goikoz behera
Azalpena: alderantziz edo nahaspilan
Adibideak:
zitalkeriya jira zagun goikoz bera.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: ALDERANTZIZ / NAHASPILA
Gazteleraz: al revés
Frantsesez: à l'envers
- grano bat ere (ez)
Azalpena: batere ez
Adibideak:
grano bat ere eztu galdu nai.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: EZA
Gazteleraz: ni uno(a)
Frantsesez: pas même un(e)
- harmonia jarri
Azalpena: iskanbila sortu
Adibideak:
Izarrak kendu zaizka Don Karlos Borbon'izergatik jarri zuen ainbeste armoni
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- hautspera sartu
Azalpena: desegin
Adibideak:
Gaizki ekustera galdurik euskera orlako izkera sar zagun auts-pera
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- honez aurrera
Azalpena: aurrerantzean
Adibideak:
ez dago segurantzik onez aurrera.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: ETORKIZUNA
Gazteleraz: de aquí en adelante
- hortzak berdindu
Azalpena: adindu
Adibideak:
Ortzak berdindua naiz zuek bezelaxe dakiyena engañatzen dezute juan jose
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: HELDUTASUNA
- infernuko patxi
Azalpena: deabrua
Adibideak:
nunbait begira zegon Infernuko Patxi
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- (inori) izarrak kendu
Azalpena: umilarazi
Adibideak:
Izarrak kendu zaizka Don Karlos Borbon'i zergatik jarri zuen ainbeste armoni
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: APALTASUNA
Gazteleraz: bajar los humos
- kapa beltz
Azalpena: apaiz
Adibideak:
kapa beltzaren kontra asiyak ostera.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- kasinoan endredorik ez jarri
Azalpena: pobrea izan
Adibideak:
Gu gaude beti nekian sobrante gutxi kofrian gastatutzeko kolpian endredo asko ez degu jartzen kasinuan ta kalian
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- kasketan jarri
Azalpena: otu
Adibideak:
Bertsua paratzia jarri zait kasketan uts egingo ez banu legezko izketan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- kofrean sobrante guti ukan
Azalpena: pobrea izan
Adibideak:
Gu gaude beti nekian sobrante gutxi kofrian gastatutzeko kolpian
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- konpon (hadi) hortik!
Adibideak:
konpon bitez ortik!
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: HASERREA
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- kontu hartu
Azalpena: adi egon
Adibideak:
trumoi-soñuak baño lenago aurretik tximista argiya kontu-artzalle ona degula au da señale garbiya
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: AXOLA
- kontuan jarri
Azalpena: jakinaren gainean jarri
Adibideak:
Kontuan jarri naute zenbait gizon aundik beti esperantzetan izateko andik
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- (inoren) kopetan zazpi azal izan
Azalpena: lotsagabea izan
Adibideak:
Batzuak fiñeziyan bestiak tranpetan / zazpi azal badira zenbaiten kopetan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- kostadu eman
Azalpena: mesprezatu
Adibideak:
Zenbaitek lanik ezpadu ematen zaio kostadu desgustu ori basta du
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: MESPREZUA
Gazteleraz: dar la espalda
- larrutik pagatu
Azalpena: asko kosta
Adibideak:
Makiña batek pagatuko du larrutik
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: pagar caro
- lur(rak) jota
Azalpena: hondaturik
Adibideak:
Jesus jaio zan ezkerozkua asko dira lurrak jota.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- noizean eta behin
Azalpena: aldizka
Adibideak:
etsai gaiztuak asiagatik noizian ta bein tentatzen.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- noizik bakoitzean
Azalpena: aldizka
Adibideak:
pena biyotzian noizik bakoitzian.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- noizik behin
Azalpena: aldizka
Adibideak:
noizik bein festetan.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: BAKANTASUNA
Gazteleraz: de vez en cuando
Frantsesez: de temps à autre
- onez onean
Azalpena: onean
Adibideak:
errendituko lirakienak geienak onez-onian.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: ONTASUNA
Gazteleraz: a buenas
Frantsesez: à l'amiable
- orain lehen askotan
Azalpena: maiz
Adibideak:
orain len askotan esana daukate
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: MAIZTASUNA
- parte hartu
Azalpena: interbenitu
Adibideak:
dotriña korritzeko lengo letaniyan partia nai genduke bere konpañiyan
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: tomar parte
- plaza gizon
Azalpena: jendaurrean ohitutako gizon
Adibideak:
modu ortako plaza-gizona ez da pagatzen dirutan.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- saltsan ari
Azalpena: nahaspila sortu
Adibideak:
Bengantza ugari egin digute guri saltsan enaiz ari, egia da ori
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Frantsesez: faire du chambard
- san antoniori kandela jarri
Azalpena: senargaia bilatu
Adibideak:
Kandela jarri niyon san Artoniyori bana ofrezitua baneukan biyari
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- seinaleak galdu
Azalpena: apustutik erretiratu
Adibideak:
Ormola'k orain jokatutzia uste zubena jendiak urte betian tentatu du-ta galdu ditu señaliak
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- txaketa mudante
Azalpena: traidore
Adibideak:
txaketa-murantiak daukaten grandeza.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- zahar berritu
Azalpena: berriztatu
Adibideak:
Agindu naiko asko daude ta diperentiak jeniyoz / artikulo zar berrituak zeñek bere oponiyoz
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
- zipla eta tako
Azalpena: zirika
Adibideak:
eztabiltza poko ziplu eta tako berriketa pranko
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Kontzeptuak: ZIRIA
- zoko betegarri
Azalpena: alferretan
Adibideak:
preziso biar ditut korrituan jarri lizuntzen egon gabe zoko-betegarri.
SARASOLA, J. J. "Lexo" (Bertsolaria, 1867-1952)
A. Zavala Lexo bertsolaria.
Gazteleraz: de adorno