- (inori) adar bildu
Azalpena: ezkontidea tronpatu
Adibideak:
bazoaza kampora eni adar bilzera
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Gazteleraz: poner los cuernos
Frantsesez: faire cornard (cornette)
- ahuntzak adarrak dauzkan aldera
Azalpena: oker
Adibideak:
auntzak adarrak dauzkan aldera noa ni.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
HERRI OHITURAK
Azkue, R. M. Euskalerriaren Yakintza I.
Kontzeptuak: OKERKERIA
- apo fardela
Azalpena: zarpail
Adibideak:
Apo fardela, sukaldean lo dago jeiki ta berla.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- argi-lo egin
Azalpena: lo egunez egin
Adibideak:
Laborariak ez du argi-lo egiten
ELIZANBURU, J. B. (1828-1891)
A. M. Labayen Elizanburu. Bere bizitza ta lanak.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: LOA
- bat bedera
Azalpena: bakoitza
Adibideak:
batbederak hargatik gerorat guardia bederen kasko dunik hunat ez abia.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Gazteleraz: cada cual
- behin betiko(tz)
Azalpena: betiko
Adibideak:
dauskit behin betiko gogortu menbroak.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: BETI, BETIKO, BETIRAKO
Gazteleraz: de una vez por todas
Frantsesez: une fois pour toutes
- beltzik eta ilunik
Azalpena: tristerik
Adibideak:
herioa hor heldu da beltzik eta ilunik.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: TRISTURA
- (ezerk) buruan laino eman
Azalpena: zorarazi
Adibideak:
Aberatser huntarsunek emaiten burian laño
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- egosiaren ondoan errea eman
Azalpena: aberatsa izan
Adibideak:
Egosiaren ondoan emanen dut errea, nork zertarik nahi duen, gizen edo mehea
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: ABERASTASUNA
- errekan izan
Azalpena: hondatu
Adibideak:
Ekarria niri arima galgarri errekan da sarri
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- goizean goiz
Azalpena: goizez
Adibideak:
goizian goiz jaikirik gox-opilak eginik.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Gazteleraz: de mañanita
Frantsesez: de bon matin
- hor konpon!
Adibideak:
Or konpon zizte.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Gazteleraz: ahí (te) las arregles
- igandero oiloa tupinan ezarri
Azalpena: aberatsa izan
Adibideak:
Goiz edo berant ote haie ikusiren igant-oroz oillua tupiñan ezarten
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: ABERASTASUNA
- indiak egin
Azalpena: aberastu
Adibideak:
Heiek egin dituzte indiak
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Gazteleraz: hacer las Indias
- lapurtarren besta
Azalpena: garaitza
Adibideak:
galdu duen gaixoak buruan har beza ez dela egun oroz laphurtarren besta.
HERRI KANTUTEGIA
Riezu, J. Nafarroako Euskal-Kantu zaharrak.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- orratza ukaitean hariari gerla egin
Azalpena: ezer ez egiteko aitzakiak bilatu
Adibideak:
Orratza duienian, hariari gerla
HERRI KANTUTEGIA
Sallaberry, J. Chants populaires du Pays Basque, 1870
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- petiri santz arribatu
Azalpena: gosetea heldu
Adibideak:
Petiri Santz arribatu Arruntzeko aldean
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- petiri santzen alaba
Azalpena: gosea
Adibideak:
Mitikileko duk eta Petiri Sanzen alaba
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- petiri sanz jeneral izan
Azalpena: gosetea heldu
Adibideak:
Petiri Sanz general izanen da sarri
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- sareak prest eduki
Azalpena: tranpa prestatu
Adibideak:
Ni airatzeko bezen tratantek hartzeko / sareak prest zuezkaten dena erraiteko
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- (neure, heure, bere...) saretara harrapatu
Azalpena: eskuratu
Adibideak:
Hura nahi nuke arrapa neure saretara
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
- urruneko eltzea
Azalpena: itxura hutsezko ondasuna
Adibideak:
urruneko eltzea errana da urrez.
HERRI KANTUTEGIA
Michel, F. / Irigaray, A. Poes¡as populares de los vascos, II.
Kontzeptuak: AMETSA